Azerbaycan Türklerinin Atasözlerine Yansıyan Toprak Olgusu
(Earth Phenomenon Which Has Reflected The Proverbs Of Azerbaıjan Turks
)
|
Yazar
|
:
Aslı Büyükokutan Töret
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
98
|
|
Sayfa |
:
267-277
|
 1818  1020
|
Özet
Ait olduğu toprağın, temel değer ve yargılarını, düşünce sistemlerini, din ve ahlâk anlayışlarını belli bir kalıp içinde söyleyen atasözleri, diğer Türk topluluklarında olduğu gibi, Azerbaycan Türkleri için de önemli sözlü kültür ürünlerindendir. Belli bir kompozisyon içerisinde, akılda tutmayı kolaylaştıran edeb? sanatlardan da faydalanarak ortaya konulan atasözleri, çeşitli konu ve temalarda olabilmektedir. Bu bağlamda toprak, Azerbaycan Türklerinin duruş, tavır ve zihniyetlerini dışa vuran özlü sözler olarak merak uyandırmaktadır. Makalede, Azerbaycan Türklerinin atasözlerine yansıyan toprak olgusu üzerinde, örneklerden hareketle durularak, bu olgunun ağırlıklı olarak hangi unsurlar üzerinde yoğunlaştığı sorgulanmıştır. Atasözü örnekleri, C?lal B?ydili (M?mm?dov) tarafından hazırlanan Atalar Sözü, B?hlul Abdulla’nın 2001 yılında yayımlanan Az?rbaycan Şifahi Xal? ?d?biyyatı ve Göksel Öztürk tarafından hazırlanan Azerbaycan Atasözleri ve Deyimleri adlı yüksek lisans tezinden alınmıştır. Çalışma ile Azerbaycan Türklerinin toprakla ilgili atasözlerinin; yaşanılan yer (vatan) anlamı etrafında yoğunlaştığı, vatanın güzelliği, kutsallığı, vatana sahip çıkmak gerektiği, vatandan ayrı kalma acısı, toprağa emek vermek gerektiği gibi konuları öne çıkardığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra toprağın, canlı bir unsur olarak algılanması, bolluk, bereket, zenginlik kaynağı olması, toprağı işlemenin gerekliliği gibi konuların vurgulandığı görülmüştür. Tespit ve değerlendirmelerin, Azerbaycan Türklerinin geleneksel dünya görüşleriyle ilgili bilgilerimize toprak, vatan ve emek bağlamında katkıda bulunması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler
Azerbaycan, atasözü, toprak, vatan, emek
Abstract
The proverbs that say the earth, the basic values and judgments, the systems of thought, the concepts of religion and morality in a certain pattern are important verbal cultural products for the Turks of Azerbaijan as they are in other Turkic communities. The proverbs that can be found in a certain composition by taking advantage of literary arts that make it easier to keep in mind can be found in various subjects and themes. In this context, the land arouses curiosity as the core words that outstrip the attitudes and mentalities of the Azerbaijani Turks. In this paper, it was questioned on the elements of Azerbaijani Turks which were mainly concentrated on the phenomenon of land reflected in the proverbs. Proverb samples were extracted from “Atalar Sözü” prepared by C?lal B?ydili (M?mm?dov), “Az?rbaycan Şifahi Xal? ?d?biyyatı” published by B?hlul Abdulla in 2011 and the master thesis “Azerbaycan Atasözleri ve Deyimleri” prepared by Göksel Öztürk. The study shows that the proverbs of the Azerbaijani Turks about the soil; It has been determined that the subjects emphasized around the meaning of the place of life (homeland), the beauty of the country, the sanctity of the country, the necessity of owning the patriotism, the suffering of separating the citizens, and the laboring of the land should be emphasized. In addition to this, it has been seen that subjects such as the perception of the soil as a living element, abundance, abundance, being a source of wealth, necessity of processing the land are emphasized. It is expected that the assessments and evaluations will contribute to the knowledge of the Azerbaijani Turks about the traditional worldviews in the context of land, homeland and labor.
Keywords
Azerbaijan, proverb, land, homeland, labor