Türk-Türkmen Atasözlerinde Gelin-Kaynana İlişkisi ve Algısı
(Relation between and Perception of Daughter in law-Mother in Law in Turkish and Turkmen Proverbs
)
|
Yazar
|
:
Ramazan Çakır
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
e-kitap
|
|
Sayfa |
:
|
 1407  776
|
Özet
Atasözleri, zengin kültürel mirası, değer yargılarını, milli-manevi birikimleri yansıtan; özgün, etkileyici, derin anlamlar içeren kalıp sözlerdir. Bu sözler, birey-toplum arasında sağlıklı bir iletişimin kurulmasını ve devamlılığını sağlar. Atasözleri, sözlü geleneğimizin yaygınlaşmasında ve kültürel mirasın aktarılmasında önemli bir yere sahiptir.
Toplumun cinsiyetler için biçtiği roller toplumsal hafıza olan atasözlerine de yansımıştır. Türk atasözlerinin cinsiyet algısının aile ekseninde ‘kadın’ üzerinde temellendiği görülür. Cinsiyet bakımından Türk atasözleri incelendiğinde, 1109 tane atasözü bulunmuştur. Bunların 507 tanesi kadın kökenli akrabalık bildirirken, 367 tanesi erkek akrabalık bildirmekte, 235 tanesi ise nötr(etkisiz) akrabalık bildiren adları içerisinde barındırmaktadır. Türk atasözlerine cinsiyet açısından bakıldığında kadınlarla ilgili daha çok atasözünün olduğu gözlemlenmektedir. Kadının, eş dolayısı ile akrabalık ilişkilerinin toplumda daha güçlü olduğu görülmektedir. Kadınların ilişki ağı büyük ölçüde gelin-kaynana, elti-görümce etrafında şekillenmektedir.
Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Türk-Türkmen atasözlerinde işlenen gelin ve gelin kızlara bakış algısı; ikinci bölümde Türk-Türkmen atasözlerinde işlenen kaynana ve kayın validelere olumlu-olumsuz bakış algısı; üçüncü bölümde ise Türk-Türkmen atasözlerinde işlenen gelin-kaynana ilişkisi ve toplumun gelin-kaynanaya olumlu-olumsuz bakış algısı örnekleriyle açıklanmış ve kendi içinde sınıflandırılarak yeni bulgulara ulaşılmış ve nitel verilere dayanarak bir çözümleme yapılmıştır.
Bu çalışmada, iki kardeş dil olan Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde yer alan atasözlerinde işlenen gelin ve kaynana arasındaki olumlu-olumsuz ilişkiler, algılar ve benzerlikler örnekleriyle tespit edilmek suretiyle Türk-Türkmen toplumunda gelin-kaynana özelinde kadına bakışı ortaya koymak amaçlanmıştır. Bir halk bilimci bakışıyla atasözlerindeki kadın ve gelin-kaynana algısı ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Türk, Türkmen, atasözü, kadın, gelin, kaynana,
Abstract
Proverbs are unique, impressive formulaic expressions with deep meaning which reflect a rich cultural heritage, value judgments, and national-moral accumulations. These sayings ensure that a healthy communication is established and maintained between individual and the society. Proverbs have an essential place in the popularization of our verbal traditions and the transfer of cultural heritage.
The roles cast by the society to genders have been reflected on proverbs which are social memories. It is seen that the gender perception of Turkish proverbs is based on “women” in the axis of family. When Turkish proverbs are examined from the perspective of gender, 1109 proverbs have been found, 507 of which state female-based kinship, 367 of which state male kinship, and 235 of which state neutral (ineffective) kinship-indicating nouns within. When Turkish proverbs are examined from the perspective of gender, it is observed that proverbs related to women are in majority.
It is seen that kinship relations of women through spouse is stronger in the society. The relationship network of women is mainly shaped around daughter-in-law / mother-in-law, and sister-in-law / husband’s sister concepts.
This study consists of three sections. In the first section, the perception of daughter-in-law and brides as reflected in Turkish/Turkmen proverbs is examined; in the second section, the positive-negative viewpoint for mothers in law as reflected in Turkish/Turkmen proverbs is investigated; in the third section, the relations between daughters-in-law and mothers-in law and positive-negative viewpoint of the society towards daughters-in-law and mothers-in-law as reflected in Turkish/Turkmen proverbs is explained with examples. The foregoing are classified respectively to reach new findings and an analysis is conducted based on qualitative data.
In this study, it is aimed to identify with examples the positive-negative relations, perceptions and similarities between daughter-in-law and mother-in-law as reflected in the proverbs of two sister languages, Turkmen Turkish and Turkey Turkish, and to display the viewpoint of Turkish-Turkmen societies towards woman in the case of daughter-in-law / mother-in-law. The perception of woman and daughter-in-law / mother-in-law in proverbs is examined from the eyes of a folklorist.
Keywords
Turk, Turkmen, proverb, woman, daughter-in-law, mother-in-law.