İzmir’in Bir Dağ Köyü: Yamanlar ve Yamanlar Yörükleri Üzerine Etnotarihsel Bir İnceleme
(A Mountain Village of İzmir: An Ethnohistorical Study of Yamanlar and the Yamanlar Yuruks )

Yazar : Ozan Uştuk   - Yasemin Özcan Gönülal  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 115
Sayfa : 945-966
    


Özet
Bu çalışmada, İzmir kent merkezine çok yakın mesafede olmasına rağmen literatürde hakkında son derece sınırlı bilgi bulunan Karşıyaka ilçesine bağlı Yamanlar Köyü Yörüklerinin tarihi, dili ve köyün geçirdiği sosyal ve iktisadi dönüşüm konu edilmiştir. Köyün hemen yanı başında bulunan Osmanlı döneminden kalma köy mezarlığından ulaşılan bilgilere göre Yamanlar Yörüklerinin en az 400 yıldır bu bölgede varlık gösterdikleri anlaşılmıştır. Köyün bulunduğu Yamanlar Dağı aynı zamanda İzmir’in (Smyrna) kuruluşuna tanıklık eden antik dönemden kalan mirası sebebiyle de önem taşımaktadır. Kentin zamanla Yamanlar Dağı’ndaki yerleşim bölgelerine doğru gelişmesi, köyün sosyal ve iktisadi yaşam biçimini değiştirmiştir. Geleneksel geçim biçimlerinin yok olması, köylülerin yaşamlarını zorlaştırdığı gibi kültürel miras ögesi olarak görülebilecek pratiklerini de olumsuz yönde etkilemiştir. Çeşitli veri toplama yöntem ve tekniklerinden faydalanılan bu incelemede, köydeki gündelik yaşamı betimlemeye yönelik etnografik bir çalışma yürütülmüştür. Buna göre yöre halkıyla derinlemesine görüşmeler yapılmış, sözlü tarih araştırması gerçekleştirilmiştir. Bu yöntemle hem yazılı dokümanlar hem de sözlü verilerin analizi arasında bir denge kurmaya çalışarak Yamanlar Köyü’nün etnotarihsel bir tasvirini yapmak, geçirdiği sosyal ve iktisadi değişimi anlamlandırmak ve İzmir Yörükleri hakkındaki literatüre katkı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler
Yamanlar, Yörükler, etnotarihsel araştırma, İzmir, iktisadi ve sosyal değişim

Abstract
This study examines the history, language, and social and economic transformation of the Yörüks living in the Yamanlar Village in the Karşıyaka district, about which there is relatively little information in the literature despite its proximity to the city centre of Izmir. The information collected from the Ottoman Era cemetery adjoining the village reveals that the Yamanlar Yörüks have been living here for at least 400 years. Mount Yamanlar, where the village is based, is of great importance because of its ancient history, as it saw the foundation of Izmir (Smyrna). The social and economic lifestyle in the village has transformed as the city has expanded toward the residential areas atop Mount Yamanlar. The loss of traditional livelihood practices not only challenged the villagers but also severely influenced their customs, which might be considered valuable pieces of cultural heritage. Using various data gathering techniques, ethnographic research was conducted to depict everyday life of the village. Therefore, in-depth interviews with the residents were held, and oral history research was conducted. Using this method, this study aims to present an ethnohistorical account of the Yamanlar Village by balancing both written sources and oral material, to explain the social and economic change that the village has through, and to contribute to the literature on the Izmir Yörüks.

Keywords
Yamanlar, Yörüks, ethnohistorical research, İzmir, economic and social change