Anadolu Türk Kültürünün Tasavvufu Açıklama İşlevi: Cabbar Kulu Örneği
( The Function of Explaining Sufism of Anatolian Turkish Culture:The Sample of Cabbar Kulu
)
|
Yazar
|
:
Cafer Özdemir
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
94
|
|
Sayfa |
:
55-72
|
 5891  2632
|
Özet
Bu çalışmada Alevi-Bektaşi edebiyatının 18. yüzyıla ait yazılı bir eseri olan Cabbar Kulu kitabında yer alan Anadolu Türk kültürünün tasavvufî konuların anlaşılmasındaki işlevi tartışılmıştır. İşlevsel açıdan ortaya konan kültür unsurları bir bütünlük içinde verilerek sosyo-kültürel yaşamın zenginliğine değinilmiş ve kırsal kesimde yaşayan Alevi-Bektaşi toplumunun inanç sistemlerini bireylere aktarma kaygıları vurgulanmıştır. Çalışmada ayrıca bu zümrenin inanç sistemlerini geleceğe aktarmada edebiyatı bir araç olarak kullanmaları, böylece sanatın didaktik yönünü ön plana çıkarma kaygısı taşımaları üzerinde durulmuştur. Bunun yanında hangi tasavvufî unsurların hangi kültürel unsurlarla kavratılmaya çalışıldığı örneklerle ortaya konmaya çalışılmıştır. Cabbar Kulu kitabının kültürel malzeme açısından zengin olması dolayısıyla çalışmada kültürel unsurlar başlıklandırılmıştır. Cabbar Kulu merkezde olmak üzere Hz. Muhammet, Hz. Ali, Selman-ı Farisi, Hacı Bektaş Veli gibi şahsiyetlerin karşılıklı konuşması ve birbirlerine soru sorup cevap vermeleri şeklinde oluşturulan bu eserin, kurgusal açıdan başarılı bir edebiyat yapıtı olduğu görülür. Eserde geçen kelimelerin büyük çoğunluğunun anlaşılır nitelikte halk Türkçesine ait olması, sahip olduğu üslûbu ve derin tasavvufî mevzuların kültürel ögelerle açıklanması gibi bir yöntemin tercih edilmesi eserin işlevi üzerinde düşünülmesini gerekli kılar. Eserin didaktik yönünün ve dinî-tasavvufî konuların öğretilme kaygısının ön plana çıkarıldığı görülür. Bu bağlamda Cabbar Kulu kitabı, kültürel unsurların farklı bir işlevde kullanılabileceğini örneklemektedir. Kitap din-halk kültürü etkileşimini göstermesi açısından üzerinde durulması gereken bir eserdir.
Anahtar Kelimeler
kültür, işlev, tasavvuf, Alevi-Bektaşi, Cabbar Kulu kitabı
Abstract
In this study, the function of Anatolian Turkish cultures in the understanding of Sufi subjects in the book of Cabbar Kulu, a written work of Alevi-Bektashi literature in 18th century, was discussed. The richness of the socio-cultural life was addressed by presenting the functional aspects of culture in an integrated way and the concerns of Alawi-Bektashi community living in rural areas for transferring belief systems to individuals were emphasized. The study also emphasized this community’s use of literature as a tool to convey their belief systems to the future and in this way their anxieties about featuring didactic aspects of art. In addition to this, it was discussed with examples that which mystic elements were tried to be grasped with which cultural elements. This book, in which there exist dialogues, questions and answers among Cabbar Kulu, being the main theme, Hz. Muhammad, Hz. Ali, Selman-i Farisi, and Haci Bektas Veli, is a great literary work in terms of fictional aspect. The fact that the vast majority of the words mentioned in the work belong to the folk Turkish in an understandable way, and the preference of a style such as the style and the deep mysticism are explained in terms of cultural reasoning requires consideration of the function of the work. It is seen that the didactic aspects of the work and the teaching anxiety of the religious-sufi subjects have been attached importance. In this context, the book of Cabbar Auli exemplifies that cultural elements can be used in a different function. The book is a work that should be emphasized in terms of showing the interaction between religion and folk culture.
Keywords
culture, function, Sufism, Alevi-Bektashi, Cabbar Kulu book