Tahar Ben Jelloun’un Gitmek Adlı Yapıtına Oluşumsal Yapısalcı Bir Yaklaşım
(A Genetic-Structuralistic Approach to Tahar Ben Jelloun’s Leaving Tangier )

Yazar : Esma Sönmez Öz    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 118
Sayfa : 509-528
    


Özet
Çağdaş Fransız yazınının önemli yazarlarından biri olan Fas asıllı Tahar Ben Jelloun, doğup büyüdüğü ve yaşadığı topraklardan kopmayan ve yapıtlarında da Fas’ı ve bu coğrafyanın sorunlarını yansıtan bir yazardır. Yapıtlarında göç kavramı başta olmak üzere adalet, kimlik, ırkçılık, kültür, özgürlük, mültecilik, din ve etnik gibi çeşitli konuları ele aldığı için yazın dünyasında oldukça etkilidir. Ben Jelloun, 2006 yılında yayımladığı Gitmek (Partir) adlı yapıtında Fas’tan İspanya’ya göç etmek isteyen ya da göçe zorlanan anlatı kişilerinin yaşamlarını betimlemektedir. Gitmek adlı yapıt kırk bölümden oluşmakta ve her bir bölümde farklı anlatı kişilerinin göç ile ilgili düşünceleri, göç için ödedikleri bedelleri ve sonunda ulaşamadıkları arzuları anlatılmaktadır. Yapıtta, göç ile beraber cinsel ve bedensel saldırıya uğrayan kadın ve erkeklerin durumlarını da ele alan yazar, anlatı kişileri üzerinden Fas’ın toplumsal, kültürel, siyasal, dinsel ve ekonomik yapısını okura sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Gitmek adlı yapıtı, Lucien Goldmann’ın Oluşumsal Yapısalcılık adını verdiği toplumbilimsel yöntemle çözümlemektir. Goldmann, toplumsal, siyasal, ekonomik, dinsel ve kültürel değerlerin yazarın yapıtını oluştururken doğrudan etkili olduğunu ve yapıtı biçimlendirdiğini öne sürmektedir. Anlama (içkin) ve açıklama (aşkın) aşamalarından oluşan bu yöntemde yapıt ile yaratıcısı olan yazar ve yazarın ait olduğu toplumun dünya görüşü arasında bir ilişki kurmayı denemektedir. Gitmek, yapıtının iç bütünlüğünü sağlayan anlatı bakış açışı, uzam, zaman ve kişiler gibi yapısal özellikler, yazarın dünya görüşünü, ait olduğu Fas toplumunun kültürünü yansıtmaktadır. Buna göre toplumun huzursuzluğu bireylere yansımakta, sosyal, siyasi ve ekonomik nedenlerle bireyler zorlu ve tekinsiz göç yollarına düşmektedirler.

Anahtar Kelimeler
göç, kültür, Oluşumsal Yapısalcılık, Tahar Ben Jelloun, Gitmek

Abstract
One of the eminent figures in contemporary French literature, Tahar Ben Jelloun, hails from Moroccan origins and remains deeply tethered to the land of his birth, upbringing, and residence, manifesting a profound engagement with Morocco in his literary endeavors. Noteworthy for his exploration of themes encompassing immigration, justice, identity, racism, culture, freedom, refugeeism, religion, and ethnicity, Ben Jelloun wields considerable influence within the literary sphere. His 2006 novel, “Leaving Tangier,” offers a poignant portrayal of Moroccan emigrants bound for Spain, featuring forty chapters, each dedicated to elucidating the experiences, sacrifices, and unfulfilled aspirations of distinct characters embarking on this journey. Within the narrative fabric of “Leaving Tangier,” Ben Jelloun confronts the harrowing realities of sexual and physical violence endured by migrants, thereby providing a nuanced depiction of Morocco’s multifaceted social, cultural, political, religious, and economic landscape through the lens of his characters. This study endeavors to subject “Leaving Tangier” to analysis through the lens of Lucien Goldmann’s sociological method known as Genetic Structuralism. Goldmann’s framework posits that the social, political, economic, religious, and cultural milieu exerts a direct influence on a writer’s creative process, thereby shaping the thematic and structural composition of literary works. Central to Goldmann’s approach are the concepts of “comprehension” and “explanation,” which seek to unveil the symbiotic relationship between the author, as the progenitor of the literary work, and the prevailing ethos of their society. The structural elements encompassing narrative perspective, spatial and temporal dimensions, and character dynamics within “Leaving Tangier” serve as conduits for the expression of both the author’s worldview and the broader societal and cultural milieu to which he belongs. Consequently, the novel is analysed within the framework of the method of Genetic Structuralism, which scrutinizes between structural form and sociological context. Accordingly, the restlessness of the society is reflected on the individuals, and due to social, political and economic reasons, individuals fall into difficult and uncanny migration routes.

Keywords
immigration, culture, Genetic Structuralism, Tahar Ben Jelloun, Leaving Tangier