Türkülerin Başına Gelenler: Politik-İdeolojik Sebeplerle Değiştirilen Türküler Üzerine
(What Happened to Folk Songs: About Folk Songs Changed for Political-Ideological Reasons
)
|
Yazar
|
:
Mustafa Dinç
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
103
|
|
Sayfa |
:
483-508
|
 1618  839
|
Özet
Türküler, halk şiirinin ezgili örnekleri olarak toplumsal hayatın pek çok alanında yaygın biçimde yaşatılan ve hemen her konuda söylenegelen türlerinden biridir. Bu yaygınlığı itibariyle aynı zamanda halkbilimi ürünlerinin tüm işlevleri doğrultusunda birçok açık veya gizli işlevi de yerine getiren türküler, dönem dönem politik-ideolojik düşünceleri yansıtmakta da kullanılmış hatta türkülerin sözlerinin bir kısmı yahut tamamı bu amaçla değiştirilmiştir. Türkiye’de sağ veya sol siyasi ideolojilerin pek çok defa kendi düşüncelerine göre yeniden yapılandırdığı türküler siyasi hareketliliğin yoğun olduğu zamanlarda veya seçim meydanlarında propaganda aracı olarak kullanılmıştır.
Ülkemizdeki türkü geleneğinin yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren içinde bulunduğu siyasal ve toplumsal şartların üzerinde kısaca durulan çalışmada, özellikle 60’lı yıllardan günümüze kadar gelen süreç içerisinde birbirinden farklı ideolojik eğilimlere mensup icracılar tarafından siyasi-ideolojik amaçlarla değiştirildiği tespit edilerek örneklem dâhilinde ele alınan türküler, ilk icraları ve repertuar kayıtları ile karşılaştırılmış, ardından bu değişikliklerin hangi yöntemlerle gerçekleştirildiği hususu tartışılmıştır. Bu doğrultuda siyasi-ideolojik nedenlerle sözleri üzerinde önemli değişikliklerin yapılarak çeşitli dönemlerde bazı siyasi hareketlerin argümanı olarak kullanılan örneklem türkülerde bu değişikliklerin laisize etme, muhafazakarlaştırma, türkülerin sözel dokusuna güncel ideolojik jargonun eklemlenmesi ve parti seçim müziklerinde türkünün melodik yapısına yeni sözler uyarlanması şeklinde dört yöntemle yapıldığı tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca bu durumun varyant yahut versiyon kavramlarından tamamen ayrı düşünülmesinin gerekli olduğu; mezkur uygulamaların bir sansür veya uyarlama sayılmasının daha isabetli olacağı fikrine varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
türkü, siyaset, ideoloji, sansür, uyarlama
Abstract
Folk songs are common examples of folk poetry in many areas of social life and are said in almost every subject. As a result of this prevalence, folk songs, which perform many overt or secret functions in line with all the functions of folklore products, have been used to reflect political-ideological ideas from time to time and even some or all of their lyrics have been changed for this purpose. In Turkey, folk songs, which have been restructured by right or left political ideologies, have been used as a propaganda tool in times of intense political activity or in election squares.
In the study, which briefly emphasized the political and social conditions of the folk tradition in our country since the second half of the twentieth century, it was determined that it was replaced by political-ideological purposes by the performers who belonged to different ideological trends, especially from the 60s until today. were compared with their performances and repertoire records, and then the ways in which these changes were made were discussed. In this respect, it was determined that these changes were made in the sample folk songs, which were used as arguments of some political movements in various periods by making significant changes to their lyrics for political-ideological reasons, in the form of secularizing, conservationizing, articulating current ideological jargon to the verbal texture of the folk songs and adapting new lyrics to the melodic structure of the The study also required that this situation be considered completely separate from the concepts of variant or version.; it was concluded that it would be more accurate to consider the above practices as a censorship or adaptation.
Keywords
folk song, politics, ideology, censorship, adaptation