Mülksüzleşme Süreci Bağlamında Bir Köy Monografisi
(VIllag e Monograp h In the Cont ext of the Proc ess of DIsposs ess Ion )

Yazar : Servet Gün    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2013
Sayı : 76
Sayfa : 77-97
1740    1179


Özet
Askeri bir stratejinin uzantısı olarak alanda hâkimiyeti sağlamak amacıyla gündeme getirilen ve ağırlıkla 1990’ların ortalarında uygulanan yeniden iskân politikası, bir milyonun üzerinde insanın zorla yerlerinden edilmesine neden olmuş yakın tarihimizin önemli “toplu sürgün” olaylarından biridir. Binlerce aile plansız, çoğunlukla birkaç gün içinde ve zorla büyük kentlere göç ettirilmiştir. Köylerinden zorla göç ettirilenlerle ilgili çalışmalar bugüne kadar ağırlıklı olarak meseleye “Kürt sorunu” bağlamında yaklaşmışlardır. Meselenin “Kürt Sorunu” gibi etno-politik bir boyutunun olmasının yanında; göç-mülksüzleşme ve proleterleşme bağlamında belirgin bir de “sınıf boyutu” vardır. Bu boyut bugüne kadar çok fazla öne çıkarılmamış ve incelenmemiştir. Bu temel gerekçeyle, çalışma, 25 yıldır süren “iç savaş”tan kaynaklanan ve köylerinden zorla göç ettirilen köylülerin mülksüzleşme ve proleterleşme süreçlerini aydınlatmak üzere bir köy araştırmasına dayanmaktadır. Araştırmayla, “kent yoksulluğu” olarak ifade edilen olgunun bugünkü aritmetiğinde 1990’ların mülksüzleştirme uygulamalarının etkisi ile kent yoksullarının toplumsal kimliği sorularına yanıtlar aranmaktadır. Sonuç olarak, elimizdeki çalışma her ne kadar 90’ların ortalarında uygulanan yeniden iskân politikası sonucu Tunceli’nin merkez köylerinden biri olan Müşkirek Köyü’nün mülksüzleşmesine ve yoksullaşmasına özel olarak ışık tutuyorsa da; genel olarak bahsedilen dönemin politikaları sonucu yerlerinden edilen milyonların sınıfsal dönüşümleri hakkında da fikir üretmektedir. Açık uçlu sorulardan oluşan ve nitel görüşme tekniği kullanılıp alanın bilgisine müracaat edilerek gerçekleştirilen çalışmamız, “kent yoksulluğu” olarak kristalize olan sorunun çözümüne dair bir iki öneri sunmaktan da doğaldır ki imtina etmemektedir.

Anahtar Kelimeler
mülksüzleşme, emeğin metalaşması, toplumsal proletarya, yeniden iskân, ilkel birikim.

Abstract
The resettlement policy that brought to the agenda and performed extensively in the mid- 1990s as an extension of military strategy to consolidate control over territory was one of the most important “mass exile” of our recent history, which forcibly displaced over one million people. Thousands of families forcibly exiled mostly in several days to big cities without planning their destination. The studies about forced exile of people off their villages mainly focused on the issue in context of the “Kurdish question.” besides that the issue has an ethno-politic dimension like “Kurdish question” it has an obvious class dimension in terms of dispossession and proletarinization. This dimension has not sufficiently been focused so far. For this very basic reason this study based on a village research to enlighten the process of dispossession and proletarinization of exiled villagers resulted by the “civil war” that has been lasting for 25 years. This study searches for answers to the questions that the effects of the practices of the dispossession of 1990s on the phenomenon that was named urban poverty and the social identity of urban poors. As a result, though this study enlightens the depropertization and impoverishment of Müşkirek village one of the central village of Tunceli as result of resettlement policy that was applied until mid-1990s, it also gives an idea about the class transformation of millions as result of the policies of the period mentioned in general. Of course, this study that is based on qualitative interview method consisting of open ended questions and utilizes the knowledge of the field does not avoid offering a few solutions for the problem that has crystalized as “urban poverty.”

Keywords
dispossession, commoditization of labor, social proletariat, resettlement, primitive accumulation.