Kıbrıs Adası’nda ilk insan aktivitesi ve faaliyetine ait en erken kanıt Ada’nın
güney kıyısında Akrotiri (Ağrotur) Yarımadası’nın epey ucunda bulunan bir yerleşim
yerinden gelmiştir. Prehistorya kayıtları, Ada’da ilk insan izlerinin M.Ö.10.000-9.500
yıllarında görülmeye başladığını bilimsel olarak ortaya koymuştur. Bu tarih, Doğu
Akdeniz’de Notufiyan (Nautifian) dönem ile çağdaştır.
İlk insanlarla birlikte tarihöncesi çağlar içinde Güneydoğu Anadolu, Irak ve
Suriye’nin kuzeyi ve Akdeniz’in doğu kıyılarından akıp gelen gruplar Ada’da
yaşamaya ve Ada’yı iskan etmeye başladılar. Ada’nın kültürel orijini böylece kendi
içinde kayıtlı olmayıp özel bir evrimsel gelişimle ortaya çıkmamış, bunun yerine
harici neolitik gruplar tarafından Ada’ya peyderpey taşınmıştır. Ada’ya akıp gelen bu
kolonist gruplar beraberlerinde gelişmiş bir kültürde getirdiler.Tarımsal -ekonomik
faaliyetleri, mimari form ve teknikleri anavatanlarıyla (Anadolu, Suriye, Filistin)
bağıntı ve benzeşim içindeydi ve anavatanlarındaki kültürel değişimler göreli olarak
Ada’ya yansıtılıyordu.Yani Ada’daki sosyal-ekonomik-kültürel oluşumların temel
atıf grubu, Anadolu ve Levant diyebileceğimiz Doğu Akdeniz’dir. Mesela Ada’da,
Anadolu menşeili olan tarihöncesinin önemli bir ekonomik metası obsidyene kolayca
rastlanabilir ve bunun mimari formları Yakındoğu’da bulunan Tell Halaf, Byblos, Tepe
Gawra, Jericho, Arpachiyah gibi yerleşim yerlerinin mimarisiyle mukayese edilebilir.
Doğu kültürel referans alanıyla Ada’nın bu etkileşim süreci uzun tarihöncesi dönemler
boyunca, Mykenlerin tarih sahnesine çıkışına kadar, devam etti.
Mykenler (Akhalar), Geç Bronz Dönemi’nde (M.Ö. 1600-1050) kolonizasyon
programı çerçevesinde Kıbrıs’a sızmaya başladılar. Kültürel ve politik üstünlüğü
elde ettikten sonra, hem Ada’nın nesnel kültürünü değişime uğratıp helenizasyon
faaliyetlerini başlattılar hem de Kıbrıs’ın etnik yapısına katkıda bulundular. Bu
çalışmamız, önceleri Doğu jeokültürel plakası etkisinde bulunan adanın, Myken
kolonizasyonu bağlamında başka bir jeokültürel plakanın (Batı) etkisine girmeye
başlaması tarihsel olgusuna ışık tutmaya çalışacaktır.