Bu araştırmada, güvenliği sağlamak için Kıbrıs’ta kurulan askerî ittifakların
özellikleri ele alınmıştır. Bundan hareketle araştırmanın temel amacı, taraflar
arasında ‘yaşayabilir’ bir garanti sisteminin nasıl kurulacağını ve buna dair esasların
neler olacağını göstermektir.
Kıbrıslı Rumlar, toplumlararası görüşmeler sürerken, birinci hedef olarak
Türkiye’nin garantörlüğünü ortadan kaldırmak veya sulandırarak etkisizleştirmek
istemektedirler. Bu amaçla Rumlar, garantörlük kalsa bile, adadaki Türk askerinin
kalmamasını, Türkiye’nin tek yanlı müdahale hakkının olmamasını ve müdahaleye,
ancak BM Güvenlik Konseyi’nin, AGİT’in, NATO’nun veya AB’nin karar vermesini
istemekte veya çok uluslu bir garantörlük sistemini arzulamaktadırlar.
Türkler ise Türkiye’nin etkin ve fiilî garantörlüğünü savunmaktadırlar.
Özellikle etkin garantiden kastedilen ‘tek yanlı’ müdahale hakkının devamı, fiilî
garantiden ise adada Türk halkının güvenlik gereksinimlerine yanıt verecek miktarda
‘Türk askerinin’ bulundurulmasından söz edilmektedir.
Bundan da anlaşılmaktadır ki, Kıbrıs meselesinin çözümünde en önemli
öğelerden birisi de güvenliktir. Ancak Kıbrıs meselesinde güvenlik öğesinin iki
önemli boyutu vardır.
Bunlardan birisi Türkiye’nin stratejik güvenliğinin, ikicisi ise Kıbrıslı Türklerin
emniyetinin, aynı zamanda Kıbrıslı Rumların kaygılarının tatmin edilmesidir.
Türkiye için adanın tehdit oluşturmaması temel hedef olmuştur. Kıbrıslı Türkler
için ise kendilerine karşı kuvvet kullanılması ve haklarının zorla elinden alınması
gibi muhtemel tehlikelere karşı güvenliklerini sağlayacak fiilî garantilere ihtiyaç
duymaktadırlar. Kıbrıslı Rumlar ise 1974 Harekâtı gibi bir harekâtla muhatap olmak istememektedirler. Lakin şimdiye kadar yapılan toplumlararası müzakerelerde,
güvenlik konusunda herhangi bir anlaşmaya varılmış değildir.
Bu gerçekten hareketle araştırma, iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci
bölümde kuramsal olarak askerî ittifakların önemi belirtilmiştir. İkinci ve son
bölümde ise Kıbrıs’taki Garanti ve İttifak Antlaşmaları’nın özellikleri incelenmiştir.