Değer kavramı Latince kökenli valare sözcüğünden türemiş, kıymetli olmak, güçlü
olmak anlamlarında bir sözcüktür. Değer, bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut
ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet, bir ulusun sahip olduğu sosyal, kültürel, ekonomik
ve bilimsel değerlerini kapsayan maddî ve manevî öğelerin bütünü olarak nitelendirebilir.
Toplumbilimsel anlamda değer; varlıkların ve bilinç olgularının toplum ve insan açısından
taşıdıkları önemi belirleyen özellikleri ifade eder.
İnsanların günlük yaşantılarında neye önem verdiklerini, neleri önemsediklerini
etkileyen bir özelliğinin olması (Schwartz, 1992), bireyin örgütsel yaşantısını kapsayacak
şekilde hayatının her aşamasında karşılaştığı tüm durumlarda gösterdiği tavır, bir değere
dayanır. Değerler bireyin kendisini ilgilendirdiği, yaşantısına yön verdiği gibi yaşadığı
toplumu da yakından ilgilendirir. Yazınsal yapıtlar insana özgü bazı değer ve özelliklerin
yerleşip kökleşmesi, toplumsal yaşamın ve çağın gerektirdiği değerlerin benimsenmesi
yolunda önemli roller üstlenmektedir. Halk bilimi ürünlerinin işlevini hoşça vakit geçirme,
eğlenme ve eğlendirme; değerlere, toplum kurumlarına ve törelere destek verme; eğitim,
kültür aktarımı; toplumsal ve kişisel baskılardan kurtulmak için kaçış amacı (Bascom’tan
aktaran Başgöz, 1996) biçiminde sıralayan Bascom, folklorun temel işlevinin, kişiyi bir
toplumda kabul görmüş değerlere uymak, onları kabullenmek ve gelecek kuşaklara aktarmak
olduğunu belirtir.
İdeal toplum düzeninin oluşumunda kazanılmış değerlerin korunması, yaşatılması ve
aktarılmasının ne denli önemli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle öncelikle toplumu oluşturan
bireylere bu değerlerin kazandırılması gerekir. Öz değerlerin kazanılması da çocukluk
evresinde başlar ve hayatın çeşitli evrelerinde gelişir. Özellikle çocuklar için yazılmamalarına
rağmen çocuklara bu değerleri kazandırmada muhtevası ve verdiği iletileri bakımından edebi
türler arasında masallar önemli bir yere sahiptir.
Bu çalışmada amaç Prof. Dr. Saim Sakaoğu’nun Kıbrıs Türk Masalları adlı kitabında
yer alan 20 masaldaki değerleri, Schwartz Değerler ölçeğine göre sınıflandırmak ve masalın
ait olduğu toplumun kültürel özelliklerinin önemli bir unsuru olan değerleri belirlemektir.
Çalışmada betimsel analiz yöntemiyle doküman analizi tekniği uygulanarak metinler
çözümlenecektir.