Milletlerin hafızalarında derin izler oluşturan savaş, kıtlık, iç siyasi çatışmalar, doğal afetler gibi türlü olayın nesiller boyunca mitolojik ögelerle aktarıldığı destanlar, Dede Korkut Hikâyeleri’nden uzak bir yerde değildir. Hikâyelerdeki mitik dönem izleri, yoğunlaştırılmış bilgilerle donanmış tabakalı bir yapı oluşturmuştur. İlk tabaka, kronolojik olarak en son eklenen tabaka olmakla birlikte en anlaşılır olan ve genel okuyucuya hitap eden tabakadır. Sonraki tabakalar, bağlamının okurdan biraz daha uzaklaşması nedeniyle derinde kalmaktadır. Bu çalışmada derin yapıya ulaşmak için; metinlerdeki sözcüklerin ve oluşturdukları yapıların rastlantısal olarak değil “seçim” yoluyla varlık gösterdiklerinden, ideolojinin metne hâkimiyetinden, bağlamdan hareket eden, metnin arkeolojisine odaklanan söylem çözümlemesi yönteminden ve dil bilimsel antropolojinin bakış açılarından yararlanılmıştır. Söz konusu iki çalışma alanı daima birbirleriyle etkileşim ve alışveriş içindedir. Bazı araştırmalara göre iklim, medeniyetin oluşmasında oldukça önemli bir rol oynamakta ve sosyal, ekonomik ve siyasi ögelerle etkileşim içinde olmaktadır. Böylelikle yerkürede yaşanan iklim değişiklikleri ve sonuçları (kıtlık, göç vb.), savaşlar, önemli savaşçılar ve kanaat önderleri, zaferler edebî metinlerle nakledilebilmektedir. Tepegöz hikâyesindeki katmanlı yapı irdelendiğinde de iklim-insan etkileşimi bağlantısı açıkça görülür. Bu bağlamda Basat’ın Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy, söylem çözümlemesinin disiplinler arası boyutuna uygun olarak; çevre tarihi, tıp, iklimbilim, zooloji, jeoloji, coğrafya, toponimi gibi çeşitli disiplinlerin verileriyle desteklenerek incelenmiş ve Tepegöz-kara kış bağı ortaya konmuştur. Tepegöz tasavvurunun; insanın temel ihtiyaçlarından olan sağlıklı metabolizmaya erişme, barınma ve yemek yeme unsurlarına engel olan uzun ve sert kışları ifade ettiği görülmüştür. Mit, destan, masal, efsane gibi metinlerde yer alan ve genellikle “fantastik” denilen Tepegöz gibi varlıkların insan hayatını türlü şekilde sonlanma noktasına getiren insan dışındaki bir tehdidi ifade ettiğini düşünmek mümkündür.