Sosyal Gösterim Modeli Üzerinden Bağrıyanık Ömer Adlı Romanı Okuma Denemesi
(An Attempt to Read the Novel Named Bağrıyanık Ömer Using Social Representation Model )

Yazar : Tülin Arseven    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2019
Sayı : 100
Sayfa : 775
1798    918


Özet
İlhan Başgöz’ün (D.1923- Sivas) bilimsel araştırmaları üzerine akademisyen Serdar Öztürk kapsamlı ve dikkate değer bir çalışma yapmıştır. Araştırmacı Serdar Öztürk bu çalışmasında İlhan Başgöz’ün bilimsel çalışmalarına dair çok önemli saptamalarda bulunmuştur. Bunlardan biri de İlhan Başgöz’ün iletişim bilimi ile halkbilimi birleştirmiş olduğudur. Serdar Öztürk, İlhan Başgöz’ün halk hikâyelerini incelerken kullandığı yöntemin ana çatısını gösterimci ekolün argümanlarının oluşturduğunu öne sürer ve İlhan Başgöz’e göre sözlü anlatım sosyal bir gösterimdir saptamasında bulunur. Serdar Öztürk, hikâye anlatımının sosyal gösterim olduğu düşüncesinden ve bu çerçevede öne sürdüğü görüşlerden yola çıkarak İlhan Başgöz’ün sosyal gösterim anlayışını modelleştirir. Hikâye anlatıcısının uzak ve yakın toplumsal çevre ile dinleyici arasındaki iletişimini şemalaştırır. Bu şema ile Serdar Öztürk, İlhan Başgöz’ün hikâye inceleme tarzını açık ve anlaşılır hale getirir. “Sosyal Gösterim Modeli Üzerinden Bağrıyanık Ömer Adlı Romanı Okuma Denemesi” başlıklı bu çalışma da Serdar Öztürk tarafından oluşturulan şemayı temel alarak Bağrıyanık Ömer adlı romanı incelemeyi amaçlamaktadır. Mahmut Yesari (1895-1945) tarafından yazılan bu romanın ilk basımı 1930 yılında yapılmıştır. Bu eserin seçiminde, kahramanın bir çocuk oluşu bakımından romanın edebiyatımızın ilkleri arasında sayılmasının yanı sıra geleneksel ve modern anlatıyı birleştirmesinin de etkisi büyüktür. Gerçekten yaşandığı varsayılan bir olayı, aslında halk arasında efsaneye dönüşmüş bir anlatıyı roman tekniği içinde kurgulaması ile Bağrıyanık Ömer, bir halk hikâyesinin romanlaşmış görüntüsü sergilemektedir. Bu çalışma, geleneksel anlatıyı incelemek üzere İlhan Başgöz tarafından uygulanan bir yöntemin modern bir anlatı metnine uygulaması şeklindedir. Başka bir ifade ile İlhan Başgöz’ün Serdar Öztürk tarafından sosyal gösterim olarak formüle edilen yönteminin romana uygulanmasıdır. Bu uygulama ile İlhan Başgöz’ün iletişim bilimi ile dilbilimi birleştiren yaklaşımının geleneksel olan ile modern olanı birleştiren, ancak sözlü değil yazılı kültürün ürünü olan bir metin üzerinde gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Böylece Bağrıyanık Ömer, edebî metin incelemeleri için yeni bir bakış açısıyla ve iletişim bilimi, dilbilim ve halkbilim gibi birden çok disiplini kapsayan bir model ile incelenmiş; ele alınan roman sosyal bir gösterim midir sorusuna yanıt aranmıştır.

Anahtar Kelimeler
İlhan Başgöz, Serdar Öztürk, sosyal gösterim, hikâye

Abstract
Academic Serdar Öztürk made a remarkable and extensive study on scientific researches of İlhan Başgöz (Birth 1923 – Sivas). Researcher Serdar Öztürk made very important detections about scientific studies of İlhan Başgöz in this study. One of these detections is that İlhan Başgöz united communication science with folklore. Serdar Öztürk states that main skeleton of the method İlhan Baştürk used for studying folktales consists of arguments of representative school and he determines that according to İlhan Başgöz oral narrative is a social representation. Serdar Öztürk, on the basis of the idea of telling a story being a social representation and opinions he stated in this context, models İlhan Başgöz’s perception of social representation. He creates a diagram of communication of narrator between near and distant environment and audience. With this diagram Serdar Öztürk, makes İlhan Başgöz’s story examination style clear and understandable. This study named “An Attempt to Read the Novel Named Bağrıyanık Ömer Using Social Representation Model” aims to examine the novel named Bağrıyanık Ömer using the diagram created by Serdar Öztürk as base. The first edition of this novel written by Mahmut Yesari (1895-1945) was made in 1930. In the selection of this work, the novel is considered to be one of the firsts of our literature in terms of main character being a child, as well as combining traditional and modern narrative has a great effect. Bağrıyanık Ömer exhibits a view of a novelized folk tale in terms of fictionalising an event that is supposed to have really happened, a narrative that became a legend between people. This study is in the form of applying a method applied by İlhan Başgöz to examine a traditional narrative to a modern narrative. In other words, it is the application of İlhan Başgöz's method formulated by Serdar Öztürk as a social representation to novel. With this practice, İlhan Başgöz's approach that unites communication science and linguistics is aimed to be carried out on a text that combines the traditional with the modern, but that is the product of written culture rather than oral. Thus, Bağrıyanık Ömer was examined with a new perspective for the study of literary texts and with a model covering multiple disciplines such as communication science, linguistics and folklore; The question of whether the novel is a social representation was sought.

Keywords
İlhan Başgöz, Serdar Öztürk, social representation, story