Arnavutça Konuşma Dilinde Türkizmalar: Kosova Sözlü Tarihi Örneği
(Turkisms in Spoken Albanian: Example of Oral History of Kosova
)
|
Yazar
|
:
Zeqije Xhafçe
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2019
|
|
Sayı |
:
100
|
|
Sayfa |
:
883
|
 1711  982
|
Özet
Bir sözcüğün farklı bağlam ve durumlarda, farklı dil kesitlerinde farklı anlamlar alabileceği, modern dilbiliminde kanıtlanan bir gerçektir. Kesit dillerini toplumdilbilimine yerleştirmeye çalışan Biber (1994) kesit dillerinin yazılı ve sözlü olmak üzere de iki ayrı sınıfa ayrılmasının önemini vurgularken birçok toplum dilbilimcinin konuşma dilinin dilin temel şekli olduğunu savunduğunu söylemektedir. Bu tespitlerin ışığında, Arnavutça sözcükleriyle değiştirilmesi gereken yabancı sözcükler olarak nitelendirilen ve Türkizma adıyla bilinen sözcüklerin konuşma dilinde ve diğer kesit dillerindeki kullanımı ele alındı. Arnavutça sözvarlığının tarih, kültür ve dil açısından önemli bir parçası olan türkizmaların genel olarak konuşma ve özel olarak diğer kesit dillerindeki kullanımının incelenmesi yapılmadan konumları hakkında doğru bilginin edinemeyeceğini düşünüyoruz. Dolayısıyla, çalışmamızda 100’e yakın konuşmacının yer aldığı Kosova Sözlü Tarihi projesinin videoları esas alınarak, türkizmaların konuşma dilindeki kullanımları incelendi. Toplumdilbilimsel yöntemleri ile türkizmaların kullanım sıklığı, konu odaklı kategorilerdeki dağılımı ele alındı, nicel ve nitel incelemesi yapıldı. 19. yüzyılın ilk yarısından bu yana pürizm konusu olan türkizmaların Arnavutçadaki güncel konumu tespit edilmeye çalışıldı. Arnavutçada yer alan türkizmaların istergüçlü bir deyiş/biçem aracı olarak kullanımı ister Arnavut sözvarlığının aktif unsuru olup olmadığı modern dilbilim yöntemleri uygulanarak araştırıldı.
Anahtar Kelimeler
türkizm, ödünçlemeler, toplumdilbilimi, kesit diller, biçem, Kosova Sözlü Tarihi
Abstract
Recent studies on styles and registers have proved that a word can have different meanings in different contexts and situations. Biber (1994), who tries to place registers ??in social linguistics, emphasizes the importance of splitting registers ??into two distinct classes: written and spoken, while many sociologists argue that spoken language is the basic form of the language. This paper deals with Turkish loand words of Albanian language known as Turkizms in the context of forementioned findings. We think that one cannot obtain accurate information about Turkisms’ status in Albanian lanugage without examining their use of speech in differen domains styles and registers. Therefore, in our study, the use of Turkisms in spoken language was examined based on the videos of the Kosovo Oral History project, which includes nearly 100 speakers. We have analized turkism’s distribution and usage among different varieties of Albanian spoken language by using both quantitative and qualitative methods. Based on obtained results we have tried to determine the current status of Turkisms which are the subject of purism activities since standardization of Albanian spoken language. We have investigated the use of Albanian turkisms as a mean of expression and style and as an active element of Albanian vocabulary.
Keywords
turkisms, loanwords, sociolinguistics, style, register, Oral History of Kosovo