Atasözlerinde Eleştirel Düşünme Unsurları: Türkçe Ders Kitapları
(Critical Thinking Elements in Proverbs: Turkish Textbooks )

Yazar : Mehmet Soyucok   - Zekeriya Batur  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2019
Sayı : 100
Sayfa : 1119
1681    982


Özet
Bu çalışmada aynı zamanda bir öğretim materyali olan atasözlerinde bulunan eleştirel düşünme unsurları incelenmiştir. Çalışma betimsel olup tarama modelinde yapılmış ve veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Araştırmaya Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan Türkçe ders kitaplarındaki metin ve etkinliklerde bulunan bütün atasözleri dâhil edilmiştir. Atasözleri öncelikle araştırmacılar tarafından belirlenmiş, ardından da bulunan tüm atasözleri TDK çevrimiçi sözlüğünden (2018) kontrol edilmiştir. Son olarak da 3 alan uzmanının onayı alınmış ve liste netleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, ders kitaplarındaki 44 farklı atasözünün tamamında eleştirel düşünme unsurunun bulunduğu belirlenmiştir. Ancak Türkçede 18.838 atasözü olduğu göz önünde bulundurulduğunda kitaplardaki atasözü sayısının ne kadar az olduğu ortadadır. Yer verilen atasözü sayısının azlığının yanı sıra verilen atasözlerindeki eleştirel düşünce unsurları da zayıftır ve bu atasözleri, eleştirel düşünme basamaklarını yeterince temsil edememektedir. Özellikle 7 ve 8. sınıflardaki atasözlerinin eleştirel düşünme bakımından zayıflığı, olumsuz bir durumdur. Hâlihazırdaki ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki atasözleri, eleştirel düşünceyi günlük hayata taşımada ve pratik eleştirel düşünme becerisini geliştirmede öğrenciye bir katkı sağlamayacaktır. Ortaokul Türkçe ders kitaplarında atasözlerine hem metinlerde hem de etkinliklerde daha fazla yer verilmeli ve bu atasözleri eleştirel düşünme gibi üst düzey düşünme becerilerinden unsurlar taşımalıdır. Böylece kültür aktarımı, örtük öğretme ve ana dili sevgisi kazandırma gibi işlevleri olan atasözlerinden daha verimli bir şekilde yararlanılabilecektir.

Anahtar Kelimeler
atasözü, ders kitabı, eleştirel düşünme, unsur

Abstract
In this study, critical thinking elements in proverbs, which are also teaching materials, are examined. This qualitative study is done basing on document review. All proverbs included in the texts and activities of the Turkish textbooks published by the Ministry of National Education were included in the study. Proverbs were first determined by the researchers, and then all the proverbs were controlled from the TDK online dictionary (2018). Finally, the approval of 3 field experts was obtained and the list was clarified. As a result of the study, it was determined that there were critical thinking elements in 44 different proverbs in the textbooks. However, given that there are 18,838 proverbs in Turkish, the number of proverbs in books is clear. In addition to the limited number of proverbs, the critical thinking elements in the proverbs given are also weak and these proverbs do not adequately represent the critical thinking steps. The weakness of critical proverbs, especially in the 7th and 8th grades, is negative. The proverbs in the Turkish secondary textbooks in the current secondary school will not contribute to the students to develop critical thinking skills and to develop practical critical thinking skills. In secondary school Turkish textbooks proverbs should be given more in both texts and activities, and these proverbs should bear elements of high-level thinking skills such as critical thinking. Thus, proverbs with functions such as culture transfer, implicit teaching and love of native language can be used more efficiently.

Keywords
proverb, textbook, critical thinking, element.