Yazar	: Halil Çetin
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2020
Sayı	: 102
Sayfa	: 409
1741    1411

Özet
Öz Bu çalışma, Divânü Lügâti’t Türk ve Kâşgarlı Mahmud üzerine Kazakistan’da yapılan çalışmalar hakkında açıklamalı bir kaynakça denemesidir. Çalışmada, kütüphane, kitap, dergi, tez gibi kaynaklardan araştırma yapılarak elde edilen bilgiler açıklamalı bibliyografya şeklinde verilmiştir. Çalışmada, Divânü Lügâti’t Türk üzerine Kazakistan’da hangi konularda daha çok çalışmalar yapıldığı da tespit edilmiştir. Divânü Lûgati’t-Türk üzerine yapılan çalışmalarda Kazakistan’daki hangi kitapların daha çok kaynak eser olarak kullanıldığı da çalışma esnasında incelenip tespit edilmiştir. Aynı zamanda Divânü Lügâti’t Türk’ün Türkçe, Kazakça, Azerice, Özbekçe, Uygurca, Rusça ilk çevirileri hakkında da bilgiler verilmiştir. Çalışmada tarama yöntemi kullanılarak ulaşılan kaynaklar açıklamalı olarak değerlendirmesi yapılmıştır. Bir kültür hazinesi olan Divânü Lûgati’t-Türk, bir taraftan XI. yüzyılın söz gücünün etkisini ve çeşitliliğini ortaya koymakta, bir diğer taraftan da o dönemde halkın yaşamını yansıtan, söz varlığıyla maddî ve manevî kültürümüzü ortaya koyan, Türk kültürünün tarihe kaynaklık eden önemli bir eserdir. Divânü Lügâti’t Türk, sadece Türk diline ait bilgilerden oluşmamakta; Türk kültürüne ait birçok bilgiyi de içinde barındırmaktadır. Bu açıdan Türk kültürünün aynası olan Divânü Lügâti’t Türk, Türk dili ve kültürünün temel kaynaklarındandır. Bu dil ve kültür zenginliğini barındırdığı Türk halklarından birisi de Kazak toplumudur. Kâşgarlı Mahmud’un sözlüğünde Kazak halkının dil ve kültür zenginliği örneklerinin çoğu korunmuş ve günlük yaşamda da kullanılmaktadır. Örneğin at kültürü ve atlara verilen isimler Kazak toplumunda günümüzde hâlâ kullanılmaktadır. Divânü Lûgati’t-Türk’de geçen dil özellikleri de Kazak halkının günlük yaşamında kullanılmaktadır. Türk kültürünün temel kaynağı niteliğindeki bu eser Kazak bilim adamları tarafından da çeşitli konularda inceleme ve araştırma konusu olmuştur.

Anahtar Kelimeler
Türk Kültürü, Dil ve Edebiyat, Kâşgarlı Mahmud, Divânü Lügâti’t Türk

Abstract
Abstract This study is a tryout of descriptive bibliography on the works carried out in Kazakhstan on Divânü Lügâti't Türk and Kâşgarlı Mahmud. In the study, information obtained from researches in such as library, book, journal, thesis is given in the form of a descriptive bibliography. In this study, it was also determined which studies on Divânü Lügâti’t Türk have been done in Kazakhstan. During the studies on Divânü Lûgati’t-Türk, it was examined and determined which books in Kazakhstan were used as more source work. Information about the first translations of Divânü Lügâti’t Türk into Turkish, Kazakh, Azerbaijani, Uzbek, Uighur, Russian were also given. In the study, the sources reached by using the screening method were evaluated with explanations. Divânü Lûgati’t-Türk, which is a cultural treasure, on one hand, reveals the impact and diversity of the word power of the eleventh century, on the other hand, it is an important work reflecting the life of the people in that period, revealing our material and spiritual culture with vocabulary, and being the source of Turkish culture to history. The Divanü Lügâti't Türk does not consist only of information about the Turkish language; It contains a lot of knowledge belonging to Turkish culture. In this respect, Divânü Lügâti’t Türk, which is the mirror of Turkish culture, is one of the main sources of Turkish language and culture. Kazakh society is one of the Turkic comunities with rich language and culture. Many of the examples of the language and culture richness of the Kazakh people are preserved and used in everyday life in the Kâşgarlı Mahmud's dictionary. For example, horse culture and horses are still used today in the Kazakh community. The language characteristics of the DLT are also used in the daily life of the Kazakh people. This work, which is the main source of Turkish culture, has also been the topic of research and investigation by various Kazakh scientists

Keywords
Turkish culture, language and litareture, Divânü Lugâti’t-Türk, Kâşgarlı Mahmud