Tek Perdelik Oyunların Karakteristik Özellikleri Ve Metin Çözümlemeleri
(Characteristic Features of the One-Act Plays and Text Analysis
)
|
Yazar
|
:
Gülşah Durmuş
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
104
|
|
Sayfa |
:
935-950
|
 1785  1939
|
Özet
Bu çalışmada Lewis’nin Çağdaş Tiyatroda Tek Perdeli Oyunlar kitabının giriş bölümündeki veriler ışığında tek perdelik oyunların konusu ve tekniği hakkında bulgular sunulmuştur. Çalışmanın amacı, yeni bir dramatik tür olarak değerlendirilen tek perdelik oyunların biçim ve içerik açısından karakteristik özelliklerini metin çözümlemeleri ışığında ortaya koymaktır. Bu amaçla Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu’ndan (1980-2000) dokuz tek perdelik oyun seçilmiştir: Duvar Öyküsü (Ağaoğlu, 1992); Ben, Mimar Sinan (Özakman, 1987); Bay Hiç (Aksal, 1981); Bir Garip Orhan Veli (Mungan, 1980); Galatea ile Pigmalion (Dilmen, 1986); Sevdican (Meriç, 1984); Çeyiz (Karakoç, 1980); Bir Küçük Gece Müziği (Asena, 1991); Çağrı (Oflazoğlu, 1990). Bu eserler; Lewis’nin kitabındaki veriler ışığında çözümlenmiştir. Giriş bölümünde tek perdelik oyunlar tanıtılarak çalışmanın kapsamı belirgin kılınmış, birinci bölümde tek perdelik oyunların konusu, ikincide tekniği, üçüncüde diyalog/ konuşma örgüsü, dördüncüde sahne işçiliği ve yönetimi, beşincide tek perdelik oyun çözümlemeleri ele alınmış, altıncı bölümde ise çalışmadan elde edilen sonuçlar sıralanmıştır. Tek perdelik oyunlarda etkinin tekliği, yazarın ince işçiliği, nadir olanın izinin sürülmesi, insan hayatının en can alıcı noktalarının ele alınarak bütününün gözler önüne serilmek istenmesi; kişi sayısının azlığı, zaman ve mekânın sınırlılığı ancak yoğunluğu ve derinliği; konu çeşitliliği (mitoloji, tarih, tasavvuf, psikoloji, felsefe, göç; aşk, sevgi; sanat, estetik vb.) çalışma boyunca tespit edilen karakteristik özelliklerden bazılarıdır.
Anahtar Kelimeler
tek perdelik oyun, içerik teknik özellikleri, cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosu
Abstract
In this study, the main findings on the theme and technique of one-act plays are listed in the light of the data in the introduction chapter of Lewis’ Contemporary One-Act Plays book. The aim of this study is to reveal the characteristics of one-act plays which are considered as a new dramatic genre in terms of the theme and the technique in the light of the analyzes carried out with a text-oriented approach. In order to achieve this aim, nine one-act plays were selected from the Republican Period of the Turkish Theatre (1980-2000): Duvar Öyküsü (Ağaoğlu, 1992); Ben, Mimar Sinan (Özakman, 1987); Bay Hiç (Aksal, 1981); Bir Garip Orhan Veli (Mungan, 1980); Galatea ile Pigmalion (Dilmen, 1986); Sevdican (Meriç, 1984); Çeyiz (Karakoç, 1980); Bir Küçük Gece Müziği (Asena, 1991); Çağrı (Oflazoğlu, 1990). These works were analyzed in the light of data presented in the introduction section of Lewis’ book named Contemporary One-Act Plays. In the introductory part of the study, one-act plays are briefly introduced and the scope of the study is made clear. In the first part the subject, in the second part the technique, in the third part the dialogue, in the fourth part the stage-business and stage-direction
Keywords
one-act plays, theme and technique characteristics, republican period Turkish theater