Azerbaycan`da Nevruz Çerşenbelerinin Mitolojik Kökenleri
(The Mythological Origins of Novruz Charshanbas in Azerbaijan
)
|
Yazar
|
:
Sona Rzayeva
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
105
|
|
Sayfa |
:
229-244
|
 1664  1119
|
Özet
Türk dünyasında önemli bir kültürel değere sahip olan ve UNESCO tarafından İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi’nde Azerbaycan dâhil olmak üzere 12 ülkenin ortak mirası olarak tescil edilen Nevruz bayramı, bütün Türk dünyasında olduğu gibi Azerbaycan Türkleri arasında da coşkuyla kutlanan bayramlardan biridir. Kaynağı ilkel dönemlere dayanan, baharın gelişini ve doğanın uyanışını temsil eden bu eski Türk geleneği her türlü baskı ve zorluklara rağmen bugüne kadar Orta Asya ve özellikle Azerbaycan Türkleri tarafından mitolojik yönleri korunarak tüm canlılığı ile yaşatılmaya devam etmektedir. Bu canlılık Nevruz kutlamalarında önemli bir yere sahip olan ve insan yaşamını önemli ölçüde etkilemiş çerşenbe merasimleri ile yaşatılmaktadır. Pek çok kültürde rastlanan, yenilenme ve yaratılış mitlerinin asıl dinamikleri olan ve aynı zamanda eski Türk inanç sisteminde kutsal olarak kabul edilen ateş, su, hava ve toprak gibi unsurlar ise çerşenbe merasimlerinin temelini oluşturmaktadır. Bu çalışmada da Nevruz çerşenbelerinin bu dört unsurla ilişkilendirilmesiyle mitolojik kökenleri ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Nevruz, Türk mitolojisi, çerşenbeler, ateş, su, yel, toprak
Abstract
Nevruz, which has an important cultural value in the Turkish world and is registered as a common heritage of 12 countries, including Azerbaijan, in UNESCO's Representation List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, is one of the festivals celebrated enthusiastically among Azerbaijani Turks, as in the entire Turkish world. This ancient Turkish tradition, which originates from primitive periods and represents the arrival of spring and the awakening of nature, continues to be kept alive by Central Asia and especially Azerbaijan Turks by preserving mythological aspects, despite all kinds of pressures and difficulties. This vitality is kept alive with charshanba ceremonies, which have an important place in Nevruz celebrations and have significantly affected human life. Elements such as fire, water, air and earth, which are found in many cultures and are the main dynamics of renewal and creation myths and also considered sacred in the old Turkish belief system, form the basis of the ceremonial ceremonies. In this study, the mythological origins of the Nevruz charshanbas were discussed which had been associated with these four elements.
Keywords
Nevruz, Turkish mythology, charshanbas, fire, water, wind, earth