Yazar	: Karlygash Ashirkhanova
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2021
Sayı	: 105
Sayfa	:
1753    975

Özet
İnsanlık tarihi kadar eski olan Halk Hekimliği, modern tıp biliminin her geçen gün hızla ilerleyip gelişmesine rağmen bazı hastalıkların teşhisi ve tedavisinde uyguladığı pratik yöntemleri ile günümüzde halen işlevselliğini korumaktadır. Zengin ve köklü geçmişe sahip Kazak Halk Hekimliği Kökeni Şamanizm, Totemizm gibi inanç sistemlerine dayanır. Farklı kaynaklardan beslenerek günümüze kadar gelen halk biliminde bakşı, emşi, evliya, tabib, aşık, balger, molla gibi farklı farklı isimlendirilen halk hekimlerinin kökeni incelenmiştir. Kazak bakşılık ve hekimliğinde, ilham kaynağı Dede Korkut ve onun ezgileri olan başta bakşılar olmak üzere çok sayıda halk hekimi yaşamış ve yaşamaktadır. Bu çalışmada, Korkut Atayı kendisine pir ve üstad kabul eden bakşıların bazı bakşılık uygulamalarına yer verilmiştir. Sadece yaşamış oldukları yöre ya da bölgede değil, tüm Kazak coğrafyasında ün salmış olan Bakşıların Bakşılık geleneğinin tarihi ve gelişim süresi, bakşılığa geçiş kaynağı, bakşıların toplumdaki yeri, görevi ve onlarla ilgili ortaya atılan görüşler, bakşıların giydiği özel kıyafetleri ve ritüel sırasında oldukça önemli kutsal sayılan aletleri tanıtılıp değerlendirilmiştir. Çalışmamızda Kazak halk hekimliğinin ilk uygulayıcıları olan bakşıların tedavi yöntemlerinin tespiti yapılıp, zaman aşamasına uğrayarak şekil değiştirdiği üzerine durulmuştur. Kültürel kodların belirlenmesi ve uygun şekilde sonraki kuşaklara aktarımı pek çok farklı şekilde gerçekleşetirilebilir. Günümüze kadar gelen kaynakları incelediğimizde zaman-mekan-şahıs üçlüsü merkez alınarak yapılan çalışışmalar olduğunu görmekteyiz. Kazak halk hekimliği yöntemlerinin ve bu işi icra edenlerin külürel geçiş süresinde var olma mücadeleleri ve sonrasında nasıl şekil değiştirdiğini anlamak, betimlemek ve bilim dünyasına tanıtmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler
kazak halk hekimliği, şaman, kam, bakşı, bakşılık geleneği

Abstract
Folk Medicine, which is as old as human history, still maintains its functionality with the practical methods applied in the diagnosis and treatment of some diseases, although modern medical science is advancing and developing day by day. Kazakh Folk Medicine which has a rich and deep-rooted history, is based on belief systems such as Shamanism and Totemism. Today's folklore, by feeding from different sources up to present and named the origins of folk physicians differently, such as bakshi, labor, awliya, medical, lover, balger, molla, have been examined. In Kazakh bakhshi and medicine a large number of folk physicians have lived and are still living, especially the bakhsi, whose inspiration is Dede Korkut and hiz melody. In this study, some applications of bakhsis who accept Korkut Ata as her master are given. The history and development period of Bakhsi tradition not only in the region where they lived, but also in all Kazakh regions, the source of transition to bakhsi, the place, duty and opinions of the Bakhsian and the opinions put forward about them,in society, The special clothes of Bakhsi and the instruments that are considered to be very important and sacred during the ritual will be introduced and evaluated. In our study, it was emphasized that the treatment methods of the Bakshi, which are the first practitioners of Kazakh folk medicine, were determined and changed shape by going through time.The identification of cultural codes and their transfer to the next generations can be realized in many different ways. When we examine the sources that have survived until today, we see that there are studies based on time-space-person-trio. It is aimed to understand, describe and introduce to the science world how Kazakh folk medicine methods and those who carry out this work struggle to exist in the cultural transition period and how it changes shape afterwards.

Keywords
Kazakh folk medicine, shaman, kham, bakhsi, bakhsi tradition