Ulus-Devlet Oluşumunda Halk Dinini Folklorize Etmek: Aleviliğin Seküler Folklorik Bir Öge Olarak Siyasal İnşası
(Making The Folk Religion Folkloric in National-State Formation: The Political Construction of Alevism as a Secular Folkloric Element
)
|
Yazar
|
:
Murat Coşkuner
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
105
|
|
Sayfa |
:
265-278
|
 1707  1099
|
Özet
Din ve dinsel ayinler insanları bir araya getirme güçlerinden dolayı dinsel dünyanın olduğu kadar siyasal yaşamın gündeminden de hiç düşmemişler, siyasal iktidarın yapısına bağlı olarak dönüştürülmüş ve yeniden yorumlanmışlardır. Türkiye’de yönetici iktidar grubu ile Alevi-Kızılbaş toplulukları ve bu toplulukların ayinlerini böyle bir bağlam içerisinde değerlendirecek olan çalışma, günümüzde de etkilerinin güçlü bir şekilde yansıdığı Alevi-Kızılbaş toplulukların dinselliğinin görmezden gelinişinin ve onların dinsel ögelerinin seküler kültürel folklorik alana itilişinin nasıl mümkün kılındığını göstermeyi deneyecektir. Temelleri erken Cumhuriyet döneminde atılan Alevi-Kızılbaş toplulukların bu din dışı alana itiliş sürecinin yeni kurulan Türk ulus-devleti için iki önemli açılım sağladığı gösterilecektir. Ziya Gökalp ve Mehmet Fuad Köprülü’nün eserlerinin metin analizinin gerçekleştirilmesiyle oluşturulacak olan çalışma bu açılımlardan birinin, Türk toplumunun dinsel alanının homojenize edilmesi ötekinin ise Türk devletine din dışı bir seküler kültürel alan inşa edilmesi olduğunu iddia edecektir. Alevi-Kızılbaş toplulukların dinsel niteliklerinin görmezden gelinmesiyle Ehl-i Sünnet mezhebinin Türk toplumunun dinsel alanında tekel konumuna yükseltilebildiği ve din dışı folklorik alana itilen bu topluluklar sayesinde yeni kurulan Türk devletinin tarihte bir seküler kültürel alanı olduğu iddiasını desteklediği gösterilecektir. İki ana bölümden meydana gelecek olan çalışma kapsamında ilk bölümde din, halk dini ve milli toplumların oluşumu esnasında milliyetçi elitlerin bu toplumlar için milli bir din inşa ederken yaptıkları siyasal tercihlerin arkasındaki saikler öne çıkartılacaktır. İzleyen son bölümde ise milli Türk devletinin inşası ve kurumsallaşması esnasında Alevi-Kızılbaş toplulukların nasıl din dışı alana itildiğine ve bunun ne gibi sonuçlar ortaya çıkardığına odaklanılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Alevi-Kızılbaşlık, Türk Ulus-Devleti, Folklor, Türk Milliyetçiliği, Sekülerlik.
Abstract
Religion and rituals, as importance they have in religious sphere, have also never dropped from the agenda of political life due to their power to bring people together, they have been transformed and reinterpreted depending on the structure of political power. The study, that asseses Alevi-Kizilbash communities and their rituals with ruling power groups in Turkey in such a context, will attempt to show how it is possible to ignore the religiosity of the Alevi-Kizilbash communities and to push their religious elements into the secular cultural folkloric field, whose influence reflects strongly today. The process of pushing the Alevi-Kizilbash communities to non-religious profane field, whose foundations were laid in the early Republic period, it will be shown to provide two important openings for the new established Turkish nation-state. Within the scope of the study to be created by carrying out the content analysis of the works by Ziya Gökalp and Mehmet Fuad Köprülü, it will be claimed that one of these openings is the homogenization of the religious sphere of Turkish society and the other is the construction of a secular cultural space for the Turkish nation-state. It will be shown that Sunnism could be get to a monopoly in the religious sphere of Turkish society by ignoring the religiosity of the Alevi-Kızılbaş communities, and to support the claim that the newly established Turkish nation-state has secular cultural space thanks to these communities pushed into the profane folkloric sphere. Within the scope of the study, which will consist of two main parts, it is highlighted in the first part, religion, folk religion and the motives behind the political choices made by the nationalist elites while building a national religion. In the following part, it will be focused on how the Alevi-Kızılbaş communities were pushed into the non-religious sphere during the construction and institutionalization of the Turkish nation-state.
Keywords
Alevi-Kizilbash, Turkish Nation-State, Folklore, Turkish Nationality, Secularity.