Türk Halk Kültürü Geçiş Dönemi Ritüellerinde Yumurta
(Egg in Rituals of the Transition Period of Turkish Folk Culture
)
|
Yazar
|
:
Rezan Karakaş
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
|
Sayı |
:
106
|
|
Sayfa |
:
357-377
|
 1778  1041
|
Özet
Yumurta, Türk ve dünya mitolojilerindeki birçok anlatıda dünyanın, tanrıların, yarı tanrıların ve insanın yaradılışı yahut kahramanların doğumuyla ilişkili hadiselerde karşımıza çıkar. Yumurtanın simgesel anlamı, tarih öncesi devirlerden bu yana çeşitli ayinlerde ve mitlerde kendisini korumuştur. Yumurtanın köşesiz ve çıkıntısız yapısı, aynı zamanda canlı taşıma özelliğine sahip olması, onu muhtelif törenlerin başaktörü yapmıştır. Yumurta, hamile kalmak isteyen kadının başvurduğu doğal kaynaklardan biridir. O, aynı zamanda gebe bir kadının yemesi/yememesi gereken bir besin, kırklı bebeğe verilen ilk hediye; kırk çıkarılırken ve “kırk basması” rahatsızlığı tedavi edilirken kullanılan bir araç olarak da kültürel yaşantıdaki yerini alır. Yeni gelin, yaşayacağı eve adım atarken eline aldığı yumurtayı dış kapının başına fırlatır. Gelin ve damat düğün günü yumurta yer. Türk halk kültüründeki pratiklerde birden fazla işleviyle eşsiz bir görünüm sunan yumurta; sarısı, akı, kabuğu veya rengi ile asıl/yan unsur olarak işlev görür.
Anahtar Kelimeler
yumurta, Türk halk kültürü, geçiş dönemleri, inanış, ritüel, lohusa kadın
Abstract
Egg appears in many narratives in Turkish and world mythologies in events related to the creation of the world, gods, demigods and human beings or the birth of heroes. The symbolic meaning of the egg has preserved itself in various rites and myths since prehistoric times. The fact that the egg has no corners and protrusions, as well as the ability to carry live, has made it the leading actor of various ceremonies. Egg is one of the natural resources used by women who want to become pregnant. It is also a food that a pregnant woman should/should not eat, the first gift given to a baby in her forties; it takes its place in cultural life as a tool used when removing forty and treating forty flushes. As the new bride steps into the house where she will live, she throws the egg she has picked up at the entrance door. The bride and groom eat eggs on the wedding day. Egg that offers a unique appearance with its multiple functions in practices in Turkish folk culture; it functions as the main/side element with its yellow, flux, shell or color.
Keywords
egg, Turkish folk culture, transition periods, belief, ritual, forties woman