Doğu Türkistan’daki Sosyal Hayatın Edebiyata Yansıması: Bıyık Macerası
(The Reflection of Social Life in East Turkestan to Literature: Moustache Adventure
)
|
Yazar
|
:
Reyila Kaşgarlı
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2022
|
|
Sayı |
:
109
|
|
Sayfa |
:
39-54
|
 1771  1057
|
Özet
Çağdaş Uygur edebiyatında hikâye, 20. yüzyılın başlarında gelişmeye başlar. Realizm akımı 1949 yılından sonra yerini, sosyalist realizme bırakır. 1956 yılındaki Fikir Özgürlüğü sloganı ile topluma yararı olmayan mevki sahiplerinin eleştirildiği hiciv hikâyelerle canlanan Uygur hikâyeciliği, 1958 yılındaki Yerli Milliyetçiliğe Karşı Mücadele sloganıyla başlatılan aydınlara yönelik darbeden dolayı siyasi sınırlara hapsedilir. 1966-1976 yıllarında gerçekleşen Kültür Devriminde kayda değer bir eser yayımlanamaz. 1980’li yıllarda Çin’in kalkınma politikası nedeniyle baskı, bir nebze de olsa gevşer. Bu durum Uygur edebiyatına tarihî şahsiyetleri ve millî değerleri konu alan hikâyeleri kazandırır.
1990’lı yıllardan itibaren Memtimin Hoşur; Deli, Bıyık Macerası, Kenarlı Bardak, Altın Dişli Köpek, Domuzlara Bayram gibi hikâyeleriyle Çağdaş Uygur Edebiyatına yeni bir soluk getirir. Hoşur’un hikâyeleri hâlihazırdaki sorunları, Çin işgalinin Uygurların toplumsal yaşamında bıraktığı izleri, mizahi bir üslupla dile getirir.
Bıyık Macerası adlı hikâye, dünyadan tecrit edilen Doğu Türkistan’da yaşanan bazı sosyal sorunların tipik örneklerini yansıtması bakımından özel bir yere sahiptir. Bu çalışmada, metne dayalı inceleme yöntemi kullandım. Amacım, Bıyık Macerası’nın önemini ortaya koymak ve Doğu Türkistan konusunda farkındalık oluşturmaktır.
Anahtar Kelimeler
Uygur hikâyeciliği, Bıyık Macerası, Memtimin Hoşur
Abstract
Story in Modern Uyghur Literature has started to develop at the beginning of the 20th century. The movement of realism gives its place to socialist realism after 1949. Uyghur story telling, which aroused through ironic stories in which dignitaries with no use for the society were criticized, was enclosed to the political limits due to the coup towards the enlightened started by the slogan Struggle Against Local Nationalizm in 1958. No significant work was published in the Culture Revolution taking place between 1966-1976. The pressure was released to some extent based on the development policy of China in 1980s. This added stories that are about historical figures and national values in Uyghur literature.
Memtimin Hoshur brought a breathe of fresh air to the Modern Uyghur Litureture with his stories such as Deli (Insane), Bıyık Macerası (Moustache Adventure), Kenarlı Bardak (Glass with Sides), Altın Dişli Köpek (Dog with Golden Tooth), Domuzlara Bayram (Feast for Pigs). The stories of Hoshur voices the current problems, the traces of the Chinese occupation on the social life of Uyghurs in a humorous style.
The story entitled Moustache Adventure has a special place in terms of reflecting some typical examples of the social problems happening in East Turkestan, which is isolated from the rest of the World. I used text-based research method in this study. My purpose is to exhibit the importance of Moustache Adventure and create awareness about East Turkestan.
Keywords
Uygur story telling, Moustache Adventure, Memtimin Hoshur