“Ali Ali Kız Ali” Adlı Kütahya Masalının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında İncelenmesi
(An Examinatıon of the Kütahya Tale "Ali Ali Kız Ali" in the Context of Gender Roles )

Yazar : Derya Özcan Güler   - Hacer Akçaalan  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2022
Sayı : 112
Sayfa : 1021-1042
2619    1290


Özet
Sözlü anlatı geleneğinin önemli türlerinden biri olan masallar, içinde yaşadıkları kültürün özelliklerine uygun olarak toplumsal bir varlık olan kadın ve erkeğin toplumsal cinsiyet rollerini- kadınlık/erkeklik- konumlandırma, belirleme ve biçimlendirmede temel kaynaklardandır. Toplumsal kümülatif gelişim ve dönüşümün; değişken, akışkan, gizil bir süreç dahilindeki örtük faaliyetleri olmaları hasebiyle masal, toplumsal cinsiyet rolleri ile benzeşerek etkileşmektedir. Bu çalışmada amacımız; tarafımızdan derlenen ‘Ali Ali Kız Ali’ adlı Kütahya masalını, nitel araştırma yöntemlerini kullanarak masalın içeriğindeki kültürel örtük anlamları, toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında okumaktır. Bu inceleme esnasında kadınlık ve erkeklik toplumsal cinsiyet rolleri ve toplumun bu rollerden davranış beklentilerinin farklılıkları dikkate alınmıştır. Karşı cinsler ve hem cinsler açısından ayrıştırma ve ötekileştirmeye yol açmaması amacıyla ‘toplumsal cinsiyet eşitliği ve/veya eşitsizliği’ kavramı yerine ‘toplumsal cinsiyet adaleti’ kavramı kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda; masal türünün sahip olduğu çok dilli, zamansız, öz bilinçten uzak, olağanüstü, renkli dünyasının gücüyle, ideolojik toplumsal cinsiyet rollerini fark ettirmeden ve sorgudan uzak bir üst kabulle, nesiller boyu öznellik ve nesnellik gelgitlerinde etkili ve kalıcı bir şekilde davranışlarımıza ve düşünce sistematiğimize aktardığı belirlenmiştir. Çift yönlü bir etkiyle; kültürel ve toplumsal beklentiler değiştiğinde, toplumca beklenen davranış biçimleri ve toplumsal cinsiyet rolleri ve bu rollerin masallarda ele alınış biçimleri değişime uğrayacağı gibi masallar değiştikçe de toplumsal cinsiyet rollerinin davranışsal kalıpları değişime uğrayacaktır.

Anahtar Kelimeler
kadınlık, erkeklik, toplumsal cinsiyet rolleri, Kütahya masalı, masal

Abstract
Tales, which are one of the important kinds of verbal lecture, are the main sources for positioning, identifying and modeling the social gender roles of feminity and masculinity in accordance with the characteristics of the culture they live in as a social being. Tales interact with the social gender roles because of the fact that they are the implicit activities of cumulative social progress and conversion within a changeable, mobile and suppressive process. The aim of this study is to read the implicit culturel meanings of the tale “Ali Ali Kız Ali” which is a Kütahya tale compiled by us by using the methods of qualitative research within the context of social gender roles. During this study; social gender roles of feminity and masculinity and the differences of the expectations of society from these roles are considered. The concept of “social gender justice” is used instead of “gender mainstreaming” or “social gender inequality” in order not to cause differentiation and marginalize among fellows and opposite sex. As a result of this study, it is stated that tales have multilingual, untimely, unconcious and awsome colorful world and with the power of this world they transfer the within the power of this world they transfer the social gender roles to the behaviors and system of thought effectively within the tides of subjectivity and objectivity without being noticed and far from questions. With a two sided effect; when the cultural and social expectations change, the expected behaviour types and social gender roles and handling these roles in tales also change. Likewise, when the tales change behavioral structures of social gender roles also change.

Keywords
feminity, masculinity, gender roles, Kütahya tale, fairy tale