Orhan Kemal’in Murtaza İsimli Romanını Foucault’nun Özne ve İktidar Kavramlarıyla Birlikte Okumak
(Re-Read Murtaza Which Is Orhan Kemal’s Novel With Foucault’s Concepts Which Are Subject and Power )

Yazar : Berkant Örkün    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2018
Sayı : 93
Sayfa : 167-176
5045    2423


Özet
Türk edebiyatının saygın kalemlerinden biri olan Orhan Kemal’in en önemli eserlerinden birisi de Murtaza’dır. Eser, edebiyatçılar tarafından yapılan birçok çalışmada incelendiği gibi hukukçular, sosyologlar ve iktisatçılar tarafından da kendi disiplinleri yönünden ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bunun en önemli nedeni, birçok yazar ve eleştirmen tarafından da ifade edildiği gibi, bir mahalle bekçisinden hareketle kurgulanan Murtaza tipinin hem Türk edebiyatı hem de dünya edebiyatı için özgün bir tip olmasıdır. Bu özgünlüğü sağlayan en önemli etken ise Orhan Kemal’in Murtaza tipini 1940’lı yılların Türkiye’sindeki iktidar ve özne ilişkilerinin bir sonucu olarak yaratmış olmasında yatmaktadır. Dolayısıyla eserdeki iktidar ve özne ilişkileri ünlü düşünür Michel Foucault’un sorunsallaştırdığı iktidar ve özne kavramlarıyla birlikte ele alınmış, böylece sosyal bilimler tarafından yoğun olarak incelenmiş bu eserin ve eserdeki özgün Murtaza tipinin toplumsal ve felsefi bağları derin yapıda ayrıntılı olarak yeniden okunmuştur. Bu okuma sonucunda, Michel Foucault’un 1970’lerden sonra geliştirdiği iktidar ve özne kavramları konusundaki temel çıkarımların 1952 yılında yayınlanan Murtaza eserinin kurgusundaki iktidar ve özne ilişkileri ağında var olduğu saptanmış böylece Murtaza tipinin Türk ve dünya edebiyatında neden özgün bir tip olarak ortaya çıktığının cevabı verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler
Orhan Kemal; Michel Foucault; Murtaza; iktidar; özne

Abstract
Murtaza that is written by Orhan Kemal who is a story and novel writer is a very important novel in Turkish Literature. The novel has been examined by jurists, sociologists, economists as much as it has been studied by literary critics because Murtaza has a unique type in Turkish and world literature. Orhan Kemal created the Murtaza type as a result of the relations of power and subject in Turkey’s political life in the 1940s. The concepts which is power and subject intensively studied by Michel Foucault. Therefore, the novel re-read with Foucault’s concepts that is power and subject. As we know, Michel Foucault developed the concepts in the 1970s but these concepts are in fiction of the novel which is written by Orhan Kemal in 1952. Hence, It is found in this study that Orhan Kemal thought these concepts before Foucault. Additionally, in this study attempting to give an answer to why the Murtaza type is an original type in Turkish and world literature in this study.

Keywords
Orhan Kemal; Michel Foucault; Murtaza; power; subject