Türkçe Dil Bilgisel Kanıtsalların Kurgusal Anlatıda Kullanımı ve İngilizceye Çevirisi: “Benim Adım Kırmızı” Örneği
(The Appearance of Turkish Grammatical Evidentials in Fictional Narratives and Their Translation into English: The Case of “My Name is Red”
)
|
Yazar
|
:
Melike Üzüm
- Nurettin Demir - Kadim Polat
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2023
|
|
Sayı |
:
115
|
|
Sayfa |
:
623-646
|
|
|
Özet
Bu çalışmada, Orhan Pamuk’un romanı Benim Adım Kırmızı ve İngilizce My name is red’den hareketle Türkçedeki dil bilgisel kanıtsallara edebi çeviride karşılık olarak kullanılan sözlüksel işaretleyicileri ve Türkçedeki kanıtsal içeriği İngilizceye aktarma stratejilerini inceledik. Çalışmanın amacı; Türkçe kanıtsalların hedef dildeki karşılıklarını tespit ederek çeviride dil tipolojisi kaynaklı anlam kaybı olup olmadığını ortaya koymak, varsa nedenlerini açıklamaktır. Karşılaştırmalı bir inceleme yapabilmek için Sketch Engine programı yardımıyla incelemeye konu romanın Türkçe ve İngilizcesinden iki ayrı veri tabanı oluşturduk. Derlem temelli incelemede, kurgusal metinde kullanılan çeşitli anlatı türlerini dikkate alarak dil bilgisel kanıtsallar –mIş ve ImIş’ın İngilizcede nasıl karşılandığını belirledik. Bu çerçevede, ilk olarak anlatının oluşturulmasında dolaylılığın alt ulamlarının görünümünü ve kanıtsalların işlevlerini örnekler yardımıyla tartıştık. İkinci aşamadaysa anlam kaybının ortaya çıktığı durumları değerlendirdik. İnceleme sonucunda, –mIş ile işaretlenen çıkarımsal bildirimlerde ve ImIş kullanımlarında dolaylılığın her zaman çeviriye yansıtılmadığını, kaplamsal olarak dolaylılıktan kaynaklanan belirsizlik anlamının da hedef dilde kaybolduğunu ortaya koyduk. Bazı durumlarda, sözlü kültüre ait aktarım ile ikinci el/üçüncü el kanıta dayanan önermelere ise once upon a time, I have heard tell gibi ifadeler eklenerek anlamın açık hâle getirildiğini tespit ettik.
Anahtar Kelimeler
kurgusal anlatı, kanıtsallık, çeviri, kanıtsal stratejiler, sözlüksel işaretleyiciler
Abstract
In this study, we investigate the lexical markers and the evidentiality strategies used for grammatical evidentials in the Turkish to English translations of Orhan Pamuk’s novel “My Name is Red”. The objective of the study is to determine the equivalents of evidentials in the target language of the translation, and to reveal any potential loss of meaning in terms of language typology-based translations as well as explaining the reasons of such loss. To make a comparative analysis, we created two separate corpora from the English and Turkish versions of the novel by using the Sketch Engine program. Taking into account the narrative types used in the construction of the novel, we evaluate the equivalents of evidentials –mIş and ImIş in English on the basis of the corpus. In this framework, we discuss the appearance of the sub-categories of indirectivity and the functions of evidentials in the narration on the selected examples by considering the translated samples in which the loss of meaning occurs. Our findings indicate that indirectivity is often not reflected in the translated form through inferentials, and the reported declarations as well as language samples that carry uncertainty arising from indirectivity were lost during the translation. In certain cases, the meaning has been clarified by adding expressions such as once upon a time, I have heard tell to the propositions based on second-hand/third-hand evidence, and the oral culture.
Keywords
fictional narrative, evidentiality, translation, evidential strategies, lexical markers