Devrim Dilbilim İlişkisi Ekseninde Nikolay Marr’ın “Yafetik Teorisi”
(“Japhetic Theory” of Nikolai Marr as part of the Relationship between Revolution and Linguistics
)
|
Yazar
|
:
Hanife Saraç
-Badegül Can Emir
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2024
|
|
Sayı |
:
117
|
|
Sayfa |
:
179-200
|
|
|
Özet
Rusya’da 1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi ve akabinde Sovyetler Birliğinin kurulması beraberinde köklü bir paradigma değişimini getirir. Hayatın her alanına sirayet eden söz konusu değişimden genelde bilimin özelde ise dilbilimin etkilenmemesi mümkün değildir. Bu, büyük ölçüde Vladimir Lenin ve Josef Stalin’in gütmüş olduğu dil siyasetinin sonucudur. Yeni rejimin benimsenmesi ve güven kazanması demokratik unsurların ön plana çıkarılmasını gerekli kılar. Lenin bu bağlamda dillerin ve halkların eşitliğini önceleyen milliyetler politikasını devreye sokar. Bu kapsamda ülkedeki gayrı Rus halkların dilleri desteklenir, alfabesi olmayan halkların dilleri için alfabe oluşturulur, ana dilde eğitim desteklenir. Bu gelişmelerin milli duyguları kabartması J. Stalin’in hoşuna gitmez ve 1920’lerin sonuna doğru mevcut dil siyasetini revize ihtiyacı doğar. Bu noktada Nikolay Yakovleviç Marr ve onun Marksist unsurlar içeren Yafetik Dil Teorisi dönemin dil politikasının ihtiyaçlarına karşılık verir. İlerleyen süreçte marrizm adında bir harekete dönüşecek teori, önemli tartışmalara sahne olarak Sovyet dilbilim tarihine damga vurur. Bu çalışmada N. Marr’ın Yafetik Dil Teorisinin içeriği, hangi yönleriyle dönemin ihtiyaçlarına karşılık geldiği, nasıl popülerlik kazandığı incelenmekte ve teorinin dilbilim alanına etkileri mercek altına alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Sovyet Rusya, dil politikaları, Yafetik teori, Marrizm, Nikolay Marr
Abstract
The October Revolution of 1917 and the subsequent foundation of the Soviet Union were accompanied by a radical paradigm shift in Russia. As the shift extended into all the spheres of life, it also inevitably affected science, in the general sense, and linguistics, in particular. To a great extent, this was an outcome of the linguistic policies pursued by Vladimir Lenin and Joseph Stalin. The adoption of a new regime and the trust invested in it require an emphasis on democratic properties. In this sense, Lenin invoked the nationalities policy which prioritized equality among both languages and peoples. What followed was the support to the languages of non-Russian peoples in the country, creation of alphabets for those who didn’t have one and promotion of education in native language. Joseph Stalin, however, regards with disfavour the emergence of national feelings due to such developments, and there arises a need to revise the language policy in force toward the late 1920s. At this point, Nikolai Yakovlevich Marr and, comprising Marxist elements, his Japhetic Linguistic Theory answer to the linguistic policy needs of the period. To gain popularity later as a movement called Marrism (???????), the theory would leave its mark in the history of Soviet linguistics entailing significant discussions. This study examines the contents of the Japhetic Linguistic Theory of N. Marr and how it addressed the needs of the period and analyses its influence in linguistics.
Keywords
Soviet Russia, language politics, Japhetic theory, Marrism, Nikolai Marr