Ural Batır Destanı’nda Posthümanist İzler: İnsanmerkezcilik Eleştirisi ve Dünya-oluş
(Posthumanist Traces in The Ural Batyr Epic: A Critique of Anthropocentrism, and Becoming-World
)
|
Yazar
|
:
Erman Kaçar
-Ayabek Bainiyazov
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2024
|
|
Sayı |
:
118
|
|
Sayfa |
:
377-394
|
|
|
Özet
Aydınlanmacı aklın insanmerkezci bagajlarıyla yeniden üretilmiş insan ideasının sebebiyet verdiği epistemolojik karmaşayı telafi etmenin yollarından biri, insanı ekozofik bir varlık olarak yeniden tanımlamak ve bu karmaşayı insan sonrası bir mesele olarak yeniden kuramsallaştırmak olabilir. Posthümanist kuram tam da bu bağlamda, mahut meselenin epistemolojik çıkmazlarını yeni ve alternatif bir dilsel evrenin kat edilmesi yöntemiyle aşmaya çalışmaktadır. Bu çalışmada, posthümanist kuramın söz konusu yöntemine dayanarak, Ural Batır destanının baş kahramanı Ural’ın türcü ve insanmerkezci söylemi dışlayan reflekslerini ve çevreci eğilimlerini Braidotti’nin posthümanist tartışmalara eklemlediği hayvan-oluş (becoming-animal) ve yeryüzü-oluş (becoming-world) kavramları ile birlikte okuyacağız. Bu okumada, anakronik hataya düşmeksizin, ekozofik bir kahraman olarak ele alacağımız Ural’ın biyolojik biçimcilikten uzak, bios’la birlikte zoe ve jeo varlıkları da çağıran ve böylelikle türler arası bir yeryüzü-oluş ağı kurabilen kapasitesini posthümanist kuram üzerinden tartışmaya açacağız. Bu tartışma yoluyla, Ural’ın içinde yaşadığı söylemsel evrenin sınırlarını yeniden üreten eylemlerini ve gezegen ile kurduğu ekozofik ilişkiyi, insanmerkezcilik eleştirisi ve posthümanist yakınsamalar doğrultusunda kuramsallaştırmanın yollarını aradık.
Anahtar Kelimeler
Ural Batır, insanmerkezcilik, posthümanizm, hayvan-oluş, dünya-oluş
Abstract
The reconfiguration of the concept of the human within the anthropocentric
framework of Enlightenment reason has resulted in epistemological confusion.
One potential avenue for resolving this confusion involves redefining humanity
as an ecosophical entity and reconceptualizing it as a posthuman concern. Within
this framework, posthumanist theory seeks to surmount the epistemological
impasses associated with this issue by exploring novel and alternative linguistic
domains. Grounded in this posthumanist approach, this study investigates the nonanthropocentric and non-speciesist attitudes as well as environmentalist inclinations
of Ural, the central figure in the Ural Batyr epic, through the utilization of the
concepts of becoming-animal and becoming-world as introduced by Braidotti
in posthumanist discourse. We interpret Ural as an ecosophical protagonist who
transcends biological formalism and examine his capacity to forge an interspecies
becoming-world network by invoking not only bios, but also zoe and geos entities.
In doing so, we seek to conceptualize Ural’s actions that redefine the boundaries
of the discursive universe he inhabits, along with his ecosophical rapport with the
planet, within the framework of critiques of anthropocentrism and convergences
with posthumanist thought.
Keywords
Ural Batyr, anthropocentrism, posthumanism, becoming-animal, becoming-world