Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde Yol Kronotopunun İmge ve Görüngüleri
(The concept of Road Chronotope in the Poems of Necip Fazıl Kısakürek: Images and Phenomena
)
|
Yazar
|
:
Veysel Şahin
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2024
|
|
Sayı |
:
118
|
|
Sayfa |
:
287-310
|
|
|
Özet
İnsanın zaman ve mekânla (uzam) olan münasebeti, insanın kendisini zaman ve mekânın (uzamın) içinde anlamlı bir varlık olarak görmesi ve zaman ve mekânı kendisi için aşkın, en değerli hafıza kılmasıyla anlam kazanır. Varoluşun en soylu oluş, kılış ve olgularının hepsi belirli bir zaman ve uzamın içinde kendisine ait varlık alanı kurar. Sanat ve edebiyat alanında da zaman-mekân/mekân zaman ilişkisi çok yönlü ve derin bir yapıya sahiptir. Mikhail Bakhtin de zaman ve mekânın ilişkisi ve iç içeliğini kronotop kavramıyla açımlar.
Mikhail Bakhtin, kronotop (zaman-uzam) kavramı ve teorisini, karnaval ve farklı edebî türlerin kendi anlatı evreni içinde o türün karakterini belirten zaman ve mekân biçimleri olduğunu belirtir. Zira kronotop (zaman-uzam) bağının temel amacı toplumsal yaşamın içinde tarihsel özgürlük taşıyan farklı zaman ve mekân düzlemlerini ortaya koymaktır. Bu bağlamda kronotopsal ilişki ağının şiirdeki açılımı zaman ve mekânın derin ve çağrışımsal düzlemde imge, metafor ve simge boyutunda yeni ve yaratıcı görüngü tabakları ve anlamları oluşturur.
Türk şiirinin en önemli şairlerinden olan Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde de zaman ve mekân iç içeliği önemli kronotopsal ilişkiler içerir. Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde yol kronotopu imge ve görüngüleri onun şiirde oluşturduğu zaman-mekân ilişkisinin imgesel düzlemde ele alınmasını gerekli kılar. Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde oluşturduğu yol ve yolcuya dair olan kaldırım gibi kronotopları, “zaman-mekân bütünlüğü” bağlamında algı, olgu, sezgi, kurgu ve poetik ilişkileri ortaya koyar. Bu bağlamda Necip Fazıl Kısakürek şiirlerinde yol ve yola dair karşılaşma kronotopları; yol, kaldırım olarak bizatihi şiir öznesinin kendi varlığını açımladığı zaman-mekân bütünlüğünün imgesel ve görüngü hallerini açımlar.
Anahtar Kelimeler
Necip Fazıl Kısakürek, şiir, kronotop, yol, kaldırım
Abstract
Humanity's connection to time and space becomes significant when individuals view themselves as purposeful entities within these dimensions and prioritize time and space as the ultimate, invaluable repository of memories. The most admirable occurrences, behaviors, and facts of life create their own sphere within a specific time and place. The relationship between time and space in the sphere of art and literature is complex and profound. Mikhail Bakhtin elucidates the connection and interdependence of time and space through the idea of chronotope.
Mikhail Bakhtin introduces the notion of chronotope, which refers to the interconnectedness of time and place in literary works such as carnival and various genres, reflecting the unique characteristics of each genre within its narrative world. The primary function of the chronotope bond is to unveil many dimensions of time and space that embody historical liberation in societal existence. In this contex, the broadening of the chronotopical relational network in poetry generates innovative phenomena and meanings in the realm of image, metaphor, and symbol within the intricate dimensions of time and space.
Necip Fazıl Kısakürek's poems explore significant connections between time and space, incorporating major chronotopical interconnections. The road chronotope images and phenomena in Necip Fazıl Kısakürek's poetry need the examination of the time-space relationship he constructs in his poems inside an imagined framework. Necip Fazıl Kısakürek's poems feature chronotopes like roads and pavements that symbolize the passenger, illustrating perception, reality, intuition, fiction, and poetic connections within the concept of "time-space integrity." Within this particular framework, the road and chronotopes of encounters are associated with the road in the poems of Necip Fazıl Kısakürek. It delineates the fantastical and transcendent realms of time-space coherence, wherein the poem's subject matter, a road and pavement, elucidates its own existence.
Keywords
Necip Fazıl Kısakürek, poetry, chronotope, road, pavement