Kazak Türklerinin Düğün Geleneği Müzikleri ve Ritüel Örnekleri
(Music and Ritual Examples of the Wedding Traditions of Kazakh Turks
)
Yazar
|
:
Halil Çetin
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
Baskı Yılı |
:
2024
|
Sayı |
:
119
|
Sayfa |
:
761-780
|
|
Özet
Toplumlar, yaşam pratiklerini ve bu yolla edindikleri tecrübeleri sözlü olarak dile
getirmişlerdir. Bu sözlü dil ürünleri kimi zaman şiire, şarkıya, masala, hikâyeye ve
destana dönüşmüştür. Toplumlar, bu türler aracılığıyla düşüncelerini ve duygularını dile getirirken müzik sanatından yararlanmışladır. Müzik, toplumun kültürel
değerlerinin yansıtılmasında ve aktarılmasında önemli işleve sahiptir. Kazak halkı
da eğlenceli ve zengin ritüel özelliklere sahip evlenme geleneklerinde şarkılardan
çokça yararlanmaktadır. Kazak Türklerinin evlenme geleneği oldukça görkemli
kutlamalara sahne olmaktadır. Burada icra edilen müzikler ve müzikal sözler, kültürel yaşamın miraslarıdır. Kazan düğün geleneğinde gözlemlenen “jar- jar, betaşar, sınsu” vb. gibi müzikal icralar, sözlü kültür içerisinde yüklendikleri anlamlar
bakımından önemlidir. Kız uğurlamada söylenen sınsular, Kazak sözlü kültürünü ve onların kültürel dünyalarını yansıtan felsefi düşüncelerle yüklüdür. Bu açıdan
düğün geleneği bağlamında icra edilen müziklerin Kazak halkının duygusal dünyasını yansıtırken insan ilişkilerini yönlendiren toplumsal tutumları da sergilediği
söylenebilir. Bu çalışmada, Kazak sözlü geleneğinde güncelliğini koruyan müzikal icraları ve bunların gelenekle olan bağlantıları incelenmiştir. Kazak evlenme
geleneğinde söylenen şarkıların, topluma verdiği mesajların açık ve gizli işlevleri
ele alınmıştır. Eski dönemlerdeki evlenme geleneklerinde söylenen şarkılar ile günümüzde söylenen şarkılar arasındaki değişimler ve dönüşümler de açıklanmıştır.
Teknolojik ilerlemeler ve ekonomik değişimler sonrası evlenme geleneğinde icra
edilen şarkılarda meydana gelen değişikliklerin kültürel açıdan çözümlenmesi yapılmıştır. Kazakların düğün müziklerinde yer bulan sözlerin yüklendikleri kültürel
anlamlar ve gerçekleştirilen icra ortamlarındaki ritüeller değerlendirilmiştir. Kız
uğurlamada, gelinin akrabaları ile vedalaşması sırasında söylenen şarkıların kız
ve erkeklerin düğün sırasında karşılıklı atışmaları gelinin yüz açma töreninde icra
edilen müzikal ezgilerin ve sözlerin günümüzde de toplumun ortak sevinçlerini
yansıtır, dilek, istek ve kişiler arası iletimi etkileyen önemli mesajların bu yolla dile
getirilmesinde kullanılır.
Anahtar Kelimeler
Kazak toplumu, müzik, ritüel, düğün, icra ortamları
Abstract
Societies have expressed their life practices and experiences orally. These oral language products have sometimes transformed into poetry, songs, tales, stories, and
epics. Societies have utilized the art of music while expressing their thoughts and
emotions through these genres. Music plays an important role in reflecting and
transmitting the cultural values of a society. Kazakh society also make extensive
use of songs in their wedding traditions, which are characterized by entertaining
and rich ritual features. The marriage tradition of the Kazakh Turks is marked by
magnificent celebrations. The music and musical lyrics performed here are legacies
of cultural life. Musical performances observed in the Kazakh wedding tradition,
such as “jar-jar, betaşar, sınsu,” are significant in terms of the meanings they carry
within the oral culture. The “sınsular” sung during the farewell to the bride are
laden with philosophical thoughts reflecting Kazakh oral culture and their cultural
worlds. In this respect, it can be said that the music performed within the context of
wedding traditions not only reflects the emotional world of the Kazakh people but
also exhibits social attitudes that guide human relationships. This study examines
the musical performances that remain current in Kazakh oral tradition and their
connections to tradition. The cultural meanings carried by the words in Kazakh
wedding music and the rituals performed in the execution environments have been
evaluated. It has been identified that the songs sung during the farewell to the bride,
the verbal exchanges between the bride and groom during the wedding, and the
musical melodies and lyrics performed during the bride’s unveiling ceremony still
reflect the shared joys of the community today, and are used to convey important
messages affecting wishes, desires, and interpersonal communication. The overt
and covert functions of the messages conveyed by the songs sung in the Kazakh
marriage tradition have been addressed. Changes and transformations between the
songs sung in ancient wedding traditions and those sung today have also been
explained. The cultural analysis of changes in the songs performed in the marriage
tradition following technological advancements and economic changes has been
conducted.
Keywords
Kazakh society, music, ritual, wedding, performance settings