Türk Halk Felsefesinde Kültürel Ergonomik Süreç Bağlamında Etik Kodların Olumsuz Dönüşümü
(The Negative Transformation of Ethical Codes in the Context of Cultural Ergonomic Process in Turkish Folk Philosophy )

Yazar : Sacide Çobanoğlu    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 118
Sayfa : 263-286
    


Özet
Günümüzde siber alan ile gerçek dünyanın entegre olduğu, gelecekteki toplumun ideal formu olarak tanımlanan Toplum 5.0; Süper Akıllı Toplum biçimi yaşanmaktadır. Yapay zekâ, robotlar, insansız teknolojilerle yüksek hizmet kalitesine ulaşılan, bilgi toplumundan süper akıllı topluma geçişin ön aşaması, Toplum 5.0’ın insanlığa olumlu katkılarının yanı sıra etik anlayışı olumsuz yönde etkilediği görülmektedir. Dünya genelinde yaşanan bu etik sorunu, çözüm bekler vaziyette insanlığın karşısında durmaktadır. Bu bağlamda “Bireylerin etik anlayışları, yaşam şartlarıyla olumsuz yönde değişim gösterebilir mi? Yaşam şartları, bireylere haksız kazancı, yolsuzluğu olumlu gösterecek hatta bu olumsuz etik eylemlere özendirecek bir değişim yaşatabilir mi? Olumsuz etik eylemlerin halk felsefesindeki algısı değişebilir mi?” şeklindeki sorulara metaetiksel tartışmalar yapmadan cevap vermek olası değildir. Reşat Nuri Güntekin, Balıkesir Muhasebecisinde bu metaetiksel tartışmayı başlatmış ve ekonomik koşulların bireylerin etik anlayışını olumsuz yönde değiştirebileceğine dikkat çekmeye çalışmıştır. Çalışmada kültürel ergonomik sürecini tamamlayarak etik kod haline gelen değerlerin, değişen yaşam şartlarıyla girdikleri yeni kültürel ergonomik süreç ve olumsuz etik kodlara dönüşümleri, Reşat Nuri Güntekin’in Balıkesir Muhasebecisi adlı eserindeki beş karakterle tanımlanan etik değerler bağlamında ele aldım. Etik değerleri Halkbilimsel Metaetik Kuram ve kuramın çözümleme yöntemi Halkbilimsel Temellendirme Metaetiksel Çözümleme Yöntemiyle çözümledim. Dejenerasyona uğrayan etik algısının, kültürel ergonomik süreç içinde geçirdiği aşamaları ortaya koydum.

Anahtar Kelimeler
halk felsefesi, metaetik, etik değer, kültürel etik kod, kültürel ergonomi

Abstract
In the contemporary landscape of Society 5.0, characterized by the full integration of cyberspace and the physical world, a transition towards a Super Smart Society is underway. Society 5.0 represents a preliminary phase in the evolution from an information society to a super smart society, marked by the pervasive influence of artificial intelligence and unmanned technologies. While Society 5.0 offers notable advancements, it also presents ethical challenges that impact humanity’s moral compass, necessitating resolution. Within this context, questions arise concerning the potential for individuals’ ethical understanding to deteriorate amidst challenging living conditions, prompting reflection on the appropriate course of action. Moreover, the perception of negative ethical actions within the public sphere may undergo transformation, prompting the need for metaethical deliberations. Reşat Nuri Güntekin’s work, Balıkesir Accountant serves as a platform for such metaethical discussions, highlighting the impact of economic circumstances on individuals’ ethical frameworks. This study aims to explore the transition of cultural values, initially established as ethical norms through a completed cultural ergonomic process, into negative ethical codes within the framework of ethical values depicted in Güntekin’s Balıkesir Accountant Employing the Metaethical Theory of Folklore and the analysis methodology associated with it, namely the Folklore Foundation Metaethical Analysis Method, this research seeks to elucidate the stages of ethical degradation within the cultural ergonomic process, pinpointing moments of negative transformation in ethical perception.

Keywords
folk philosophy, metaethics, ethical value, cultural ethical code, cultural ergonomics