Ahmet Ümit’in Bir Aşk Masalı’nı Campbell’in Monomit Kuramı Üzerinden Okumak
(Analyzing Ahmet Ümit's Bir Aşk Masalı Through Campbell's Monomyth Theory )

Yazar : Özlem Bay Gülveren    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 120
Sayfa : 1087-1104
    


Özet
Sözlü kültür ortamında nesilden nesile aktarılarak varlığını sürdürmüş ve yazılı kültüre geçiş ile birlikte yeniden üretilmeye başlanmış olan masallar bugün çağdaş edebiyatımızda da yerini ve önemini korumaktadır. Günümüz yazarları, masalın biçim ve içerik özelliklerinden ve bunların sağladığı imkânlardan yararlanarak, -tanımlar çeşitli de olsa- adına sanat masalı diyebileceğimiz modern anlatılar yaratmaktadırlar. Bu çalışmada, söz konusu çağdaş anlatılara örnek olarak Ahmet Ümit’in Bir Aşk Masalı adlı eserini, içerdiği masal ve mitoloji unsurları sebebiyle, Joseph Campbell’in Kahrmanın Sonsuz Yolculuğu eserinde ortaya koyduğu ve “Yola Çıkış-Erginlenme-Dönüş” başlıklarıyla özetlenebilecek Monomit Kuramı çerçevesinde inceledim. Makalede öncelikle masal, geleneksel halk masalı ve sanat masalı hakkında kısa bilgiler verip daha sonra Campell’in Monomit Kuramını Jung’ın “arketip” kavramı ile bağlantılı olacak şekilde özetlemeye çalıştım. İnceleme kısmında sırasıyla “Yola Çıkış”, “Erginlenme” ve “Dönüş” başlıkları altında masalın içeriğine dair değerlendirmelere yer verdim. Yaptığım inceleme sonucunda, Ahmet Ümit’in yarattığı büyülü kurgunun, Campbell’in Monomit Kuramı’nın ana başlıklarıyla uyumlu olduğunu ancak bazı alt başlıkları tam olarak karşılamadığını bazılarını ise döngünün farklı aşamalarına taşıdığını saptadım. İncelediğim bu modern masalda Campbell’in ortaya koyduğu döngünün tamamlanmamasının ve kahramanların geri dönüş evresinin hiçbir alt başlığını gerçekleştirememesinin dikkat çekici olduğu görüşündeyim. Yazar gerçek aşk arayışıyla yolculuğa çıkan ve döngünün ilk aşamalarını tamamlayan kahramanların her birini son aşamalarda aynı sebepten başarısız kılmayı tercih etmiştir. Egolarından sıyrılamamış karakterlerin “kahramanlaşması” beklenemez. Yazarın geleneksel masal kahramanlarından farklı olarak birer anti-kahraman yarattığını söylemek yanlış olmaz. Bu modern masalda, erginleşerek nihai ödülle yurduna dönen geleneksel masal kahramanlarının hikâyesinin yerini tersine hareket ederek hırslarına yenilen ve yurduna asla geri dönemeyecek olan kahramanların hikâyesi almıştır.

Anahtar Kelimeler
Ahmet Ümit, masal, Campbell, monomit, arketip

Abstract
Fairy tales, which have survived from generation to generation in oral culture and have been reintroduced with the transition to written culture, continue to hold their place and importance in contemporary literature. Today’s writers create modern narratives, which we can call literary fairy tales - though definitions may vary -, by utilizing the form and content characteristics of fairy tales and the possibilities they offer. In this text-immanent study, I examined Ahmet Ümit’s work Bir Aşk Masalı as an example of contemporary narratives, due to its inclusion of elements of fairy tales and mythology, within the framework of Joseph Campbell’s Monomyth Theory, which he outlined in his work The Hero with a Thousand Faces and can be summarized under the headings of “Departure-Initiation-Return”. In the article, I first provided brief information about fairy tales, traditional folk tales, and literary fairy tales, and then attempted to summarize Campbell’s Monomyth Theory in connection with Jung’s concept of “archetype”. In the analysis section, I evaluated the content of the tale under the headings of “Departure”, “Initiation”, and “Return” respectively. As a result of my examination, I found that the enchanting narrative created by Ahmet Ümit aligns with the main headings of Campbell’s Monomyth Theory but does not fully meet some subheadings and shifts others to different stages of the cycle. In the modern tale I examined, I find it noteworthy that the cycle Campbell presented is not completed, and the heroes fail to achieve any subheading of the return stage. The author chose to make each of the heroes, who embarked on a journey in search of true love and completed the initial stages of the cycle, fail in the final stages for the same reason. The characters who have not managed to detach themselves from their egos cannot be expected to “become heroes.” It would not be inaccurate to assert that the author has created anti-heroes, divergent from the conventional heroes found in traditional fairy tales. In this modern tale, the story of traditional fairy tale heroes who return home with the ultimate reward after maturing has been replaced by the story of heroes who, moving in the opposite direction, succumb to their ambitions and will never return home.

Keywords
Ahmet Ümit, fairy tale, Campbell, monomyth, archetype