Znaniye Realizminin Marksist Kökenleri: Maksim Gorki ile Sosyalist Edebiyata Giden Yol
(Marxist Foundations of "Znanie" Realism: Maxim Gorky and the Path to Socialist Literature
)
|
Yazar
|
:
Kevser Tetik
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2025
|
|
Sayı |
:
121
|
|
Sayfa |
:
223-244
|
|
|
Özet
Rus edebiyatında realizm akımının bir eğilimi olan “Znaniye” realizmi, aynı adlı yayınevinin etrafında toplanan Maksim Gorki, İvan Bunin, Aleksandr Kuprin, Leonid Andreyev ve Vikenti Veresayev gibi birçok yazarın oluşturduğu edebî birlik tarafından temsil edilir. Liderleri Maksim Gorki’nin, Znaniye Yayınevi’nin başına geçtiği 1902 yılından 1913’e kadar basılan eserlerle Rus edebiyatında sosyalist realizm akımının temelleri atılır. Ele alınan yapıtlarda, burjuva eleştirisi yapılmaya ve işçilerin sesleri duyurulmaya başlanır, böylece 1900-1910’lu yılların edebiyatında Marksist bir gelenek ortaya çıkar. Devrimci propaganda ve ajitasyon içeren eserler aracılığıyla, yeni okur kitlesini oluşturan işçilerde sınıf bilinci uyandırılarak onları, sosyal adalet ve eşitlik için harekete geçirmek hedeflenir. Bilindiği üzere, sınıflara ayrılmış bir toplumda yaşanan çatışmayı ve onun doğurduğu psikolojiyi derinlemesine incelemeden bir halkın ya da bir çağın edebiyatını anlamak mümkün değildir. Nitekim Znaniye realizmi faaliyetlerinin Marksist kökenleri, emekçilerin yazarı Gorki’nin çalışmalarının önemli bir bileşenini oluşturur. Marksist eleştiri yöntemi ile ele alınan bu çalışmada, sosyalist realizme geçiş süreci niteliğindeki Znaniye realizminin tanıtılması, onun edebî ve toplumsal rolünün ortaya koymayı amaçladım. Araştırmalar ve incelemeler sonucunda, söz konusu edebî eğilimin özelliklerine uygun olarak küçük burjuvayı eleştiren, işçi sınıfını ise bilinçlendirmeyi ve eyleme geçirmeyi misyon edinen devrimci ruhla yazılmış, kolay anlaşılır düzyazı, şiir ve tiyatro türlerinde çeşitli Marksist eserlerin verildiğini tespit ettim.
Anahtar Kelimeler
Znaniye realizmi, Maksim Gorki, Marksist eleştiri, Gümüş Çağ
Abstract
The “Znanie” realism was a literary movement in Russian literature that emerged as a part of the realism trend. This movement was represented by a literary union formed by several prominent writers, such as Maxim Gorky, Ivan Bunin, Alexander Kuprin, Leonid Andreyev, and Vikenty Veresayev, who came together under the publishing house of the same name. The foundation of socialist realism in Russian literature was laid between 1902 and 1913 through the works that were published under the leadership of Maxim Gorky, who took over the Znanie Publishing House in 1902. During this period, there was a growing criticism of the bourgeoisie in the literary works, and the voices of the workers were being heard, thus establishing a Marxist tradition in the literature of the early 1900s. Efforts were made to mobilize the newly emerging working-class readership through works that contained revolutionary propaganda and agitation, aimed at awakening class consciousness and promoting social justice and equality. It is widely accepted that comprehending literature of a particular group or time period requires an examination of the conflicts that arise from a society divided by class and the resulting psychological effects. In fact, the Marxist roots of the Znanie realism movement played a significant role in the works of Gorky, a writer who focused on the lives of the working class. I adopted a Marxist critical approach in this study with a view to analyzing the introduction of Znanie realism as a transitional phase towards socialist realism, and elucidating its literary and social role. Based on my research, I have found that several Marxist literary works, such as easily comprehensible prose, poetry, and plays, were created with the intention of sparking a revolutionary spirit. They aimed to criticize the petite bourgeoisie and to educate and motivate the working class in line with the defining characteristics of this literary trend.
Keywords
Znanie realism, Maxim Gorky, Marxist criticism, Silver Age