Charlie ve Çikolata Fabrikası’nda Tüketim Toplumu ve Toplumsal Ekoloji
(Consumer Society and Social Ecology in Charlie and the Chocolate Factory
)
|
Yazar
|
:
Tuğba Çelik
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2024
|
|
Sayı |
:
119
|
|
Sayfa |
:
|
|
|
Özet
Bu araştırmada Roald Dahl'ın Charlie ve Çikolata Fabrikası romanında tüketim toplumunun yarattığı bağımlılıklar, etik sorunlar ve tüketim toplumunu yönlendiren kapitalist sermaye üzerine ekolojik bir analiz gerçekleştirilmiştir. Analizde literatür taraması ve veri analizi yöntemleri kullanılmıştır. Analiz sonucunda romanın önemli karakterlerinden Willy Wonka'nın kapitalist sermayeyi temsil ettiği, icat ettiği ve geliştirdiği yiyecek olarak ürettiği ürünler nedeniyle toplumda bağımlılıklar yarattığı ve bu bağımlılıkların çözümü için destek sağlamadığı görülmüştür. Willy Wonka, hem kendi ürettiği hem de kapitalist sistemde yer alan diğer firmaların ürettiği gıda maddeleri ve diğer ürünler aracılığıyla çocuklarda ve yetişkinlerde bazı bağımlılıkların oluşmasına yol açmaktadır. Romanda en sık görülen bağımlılıklar yeme bağımlılığı, alışveriş bağımlılığı, televizyon izleme bağımlılığı olarak gözlenmiştir. Romanın ana karakteri olan Charlie Bucket dışında, Augustus Gloop, Veruca Salt, Violet Beauregarde ve Mike Teavee’in sahip olduğu bağımlılıklar bulunmaktadır. Ayrıca küresel kapitalizmin yayılmasına aracılık eden sömürgeciliğin de romanda yer aldığı görülmektedir. Romanın eleştirilen toplumsal ekoloji öğelerinden biri de Çikolata Fabrikası’nda gece gündüz çalıştırılan Oopma-Loompa kabilesinden getirilen insanlardır. Willy Wonka, Hindistan’dan getirdiği bu işçiler üzerinde icatlarını denemekte, onlara tehlikeli görevler vermektedir. Romanın her aşamasında bu kişiler bedensel ve ruhsal açıdan öteki olarak sunulmaktadır. Bunların yanı sıra romandaki karakterler bedensel özellikleri, bağımlılıkları ve seçimleri nedeniyle yargılanmaktadır. Bu sonuçlar Dahl'ın yazdığı Charlie ve Çikolata Fabrikası adlı çocuk romanının tüketim toplumunun değerlerini eleştirmek bir yana, bu toplumun yarattığı toplumsal bağımlılıkları ve zayıflıkları yeniden ürettiğini göstermektedir. Yazar, Willy Wonka karakterini bir sermayedar olarak tasarlamış, kendisine ve toplumsal uzlaşıya mütemadiyen uyan Charlie karakterini ödüllendirmiştir. Charlie’nin özelinde yaratılan ideal karakterin, tüketim toplumunu eleştirmediği yalnızca dürtüsel olarak boyun eğen bir karakter olarak sunulması söz konusudur.
Anahtar Kelimeler
tüketim toplumu, toplumsal ekoloji, bağımlılık, Charlie’nin Çikolata Fabrikası
Abstract
This research conducts an ecological analysis of the addictions fostered by consumer society, the ethical dilemmas, and the capitalist forces shaping consumer society in Roald Dahl's novel "Charlie and the Chocolate Factory." The analysis employs literature review and data analysis methods. The findings reveal that Willy Wonka, a pivotal character, embodies capitalist capital, instigates societal addictions through his products, and fails to address these addictions. Wonka induces addictions in children and adults with foodstuffs and other products manufactured by himself and other companies within the capitalist system. The prevalent addictions in the novel include food addiction, shopping addiction, and television addiction. Apart from Charlie Bucket, the protagonist, Augustus Gloop, Veruca Salt, Violet Beauregarde, and Mike Teavee exhibit addictions. The novel also addresses colonialism, which facilitates the spread of global capitalism. One of the social ecology elements criticized in the novel is the portrayal of the Oompa-Loompa tribe, who work day and night in the Chocolate Factory. Willy Wonka tests his inventions on these workers he brought from India and assigns them dangerous tasks. Throughout the novel, these people are physically and mentally presented as the "other." Additionally, the characters in the novel are judged for their physical characteristics, addictions, and choices. These results show that Dahl's children's novel "Charlie and the Chocolate Factory," far from criticizing the values of consumer society, reproduces the social dependencies and weaknesses created by this society. The author designed the character of Willy Wonka as a capitalist and rewarded Charlie, who consistently conformed to him and the social consensus. The ideal character created in Charlie's case is presented as one who does not criticize consumer society but only impulsively submits to it.
Keywords
consumer society, social ecology, addictions, Charlie and the Chocolate Factory