DTCF Sergi Salonu’nda Davulu Elinde Şaman Mankeninin Etnografik Analizi
(The Ethnographic Analysis of the Shaman’s Manikin with the Drum, Located at the DTCF Exhibition Hall )

Yazar : Anastasiia Zherdieva  -İskender Yıldırım  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 120
Sayfa : 891-916
    


Özet
Bu çalışmanın konusu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde (DTCF) bulunan bir şaman başlığı, kıyafeti, davulu ve tokmağının analizidir. Bugüne kadar bu eşyaların hangi etnik gruba ait olduğu bilinmiyordu. Bu makalenin amacı, bu objelerin Türkiye’ye nereden, ne zaman ve hangi sebeple geldiğini ortaya koymak ve Rusya bilim insanlarının teorilerine dayanarak şamanın kıyafetindeki detayların ve davulun üzerindeki çizimlerin ritüelistik önemini yorumlamaya çalışmaktır. Araştırmalar sonucu, SSCB’nin davulu elinde şaman mankenini 1929’da Türkiye Cumhuriyeti’ne hediye ettiği ve karşılığında Türkiye Cumhuriyeti’nin 1930’da bir derviş kostümünü SSCB’e gönderdiği ortaya çıkmıştır. Bu çalışma sırasında AEM’in 1942 yılında davulu elinde şaman mankenini eğitim-öğretim amacıyla DTCF’ye verdiği tespit edilmiştir. Şamanizm konusunda tanınmış bir uzman olan Mihaly Hoppal, 1999 yılında DTCF’ye ziyarette bulunmuştur. Ziyareti sırasında Hoppal, bu şaman mankenini görmüş ve sonrasında bu malzemeleri bir çalışmasında yorumlamıştır. Bu makalede Hoppal’ın davulla ilgili çalışırken onun etnik kökenini yanlış belirlediği tespit edilmiş ve Hoppal’ın davul çizimleriyle ilgili analizi de ayrıca tartışılmıştır. Şamanın kıyafetlerinin ve davulunun Hakas kültürüne (Kaçlar ve Sagaylar) ait olduğu tespit edilmiştir. Şaman davulunun ön ve arka yüzleri detaylı olarak tanımlanmış ve analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler
şaman kıyafeti, şaman başlığı, şaman davulu, Hakaslar, mitolojik inanışlar

Abstract
The subject of this study is a shaman’s headdress, costume, drum, and drumstick, which are housed at Ankara University in the Faculty of Language, History, and Geography (DTCF). Until recently, the ethnic origins of these items were unknown. The aim of this article is to investigate where, when and for what purpose these objects were brought to Turkey and, based on the theories of Russian scholars, to analyze the ritual significance of the details of the shaman’s clothing and the drawings on the drum. During the research, it was discovered that the USSR presented the shaman mannequin and drum to Turkey in 1929 and in exchange, the Republic of Turkey gifted dervish clothing in 1930. It was confirmed that, ithe Ethnographic Museum in Ankara donated the shaman mannequin and drum to DTCF for educational purposes in 1942. In 1999, Mihály Hoppál, a renowned expert on shamanism, visited DTCF. During his visit, Hoppál examined the shaman mannequin and drum, later interpreting these items in his book Shamanism in Eurasia. This article argues that Hoppál misidentified the ethnicity of the drum and disputes his analysis of the drum’s drawings. It was determined that the shaman’s clothing and drum belonged to the Khakas culture, specifically to the Kachin and Sagai ethnic groups. Both the front and back of the shaman’s drum were analyzed.

Keywords
shaman costume, shaman headdress, shaman drum, Khakas, mythological beliefs