Function and Meaning in the Costumes of Altai and Siberian Shamans
(Altay ve Sibirya Şamanlarının Kostümlerinde İşlev ve Anlam Dünyası )

Yazar : Özlem Kaya  -Zülfikar Bayraktar  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2025
Sayı : 121
Sayfa : 23-36
    


Özet
It is known that especially in the Altai Shamanism tradition, shamans wear costumes consisting of their own complex symbols and colors. These special costumes are designed in a way to represent holiness and a religious cosmography. In addition to these special costumes designed to be used in ceremonies and celebrations in the Altai Shamanism belief, it is known that drums, tambourines, headdresses and masks are also adorned with symbols in a unique way. Shamans do not have the right to choose these costumes and other items of their own free will. These costumes and items are selected and given meaning by the guidance of the spirits in whose service they are. In fact, all the details, including the symbols on the costumes and items, are shaped through the direction of the spirits.Otherwise, it is a common belief among Shamans that if the demands of the spirits are not met, many things - especially the ritual to be performed - will not go well. The costume that Shamans use especially in rituals is called "manyak". In order to use this costume, the person must have Shamanic characteristics. The main part of this specially designed costume called manyak is a jacket made of deer and white sheepskin. The remaining symbols and pieces find their place on this jacket. Each symbol and piece here represents the elements in the spirit world. When we look at the costumes of Altai Shamans in general, it is possible to see that nine small puppets are lined up on the collar of their robes. Again, the small springs, rattles and other metal items on the robes are used as weapons in the fight against evil spirits. In addition, the animal symbols attached to the robe serve a defensive function to protect against evil spirits. In this context, the article will emphasize the functions of the costumes used by Altai and Siberian Shamans and the meanings of the symbols in these costumes.

Anahtar Kelimeler
Şaman kostümleri, Altay ve Sibirya Şamanları, kostümlerin simgeleri, kostümlerin işlevleri

Abstract
Özellikle Altay Şamanizm geleneğinde Şamanların kendine has komplike simge ve renklerden oluşan kostümler kullandıkları bilinmektedir. Bu özel kostümler bir yönüyle kutsallığın ve dinsel bir kozmografyanın resmedilmesi şeklinde tasarlanmışlardır. Altay Şamanizm inancında tören ve kutlamalarda kullanılmak üzere tasarlanmış bu özel kostümlerin yanı sıra davul, tef, başlık ve maskelerin de kendine has bir biçimde sembollerle bezendiği bilinmektedir. Şamanlar bu kostümleri ve diğer eşyalarını kendi iradesiyle seçme hakkına sahip değildir. Hizmetlerinde bulundukları ruhların yönlendirmesiyle bu kostüm ve eşyalar seçilir ve anlamlandırılır. Öyle ki, kullanılan kostüm ve eşyaların üzerindeki simgeler de dahil olmak üzere tüm detayların nasıl şekillendirileceği ruhların yönlendirilmesi ile vücut bulmaktadır. Aksi takdirde ruhların talepleri yerine getirilmezse, yapılacak ayin başta olmak üzere, birçok işin yolunda gitmeyeceği Şamanlar arasında yaygın bir inançtır. Şamanların özellikle ayinlerde kullandıkları kostüme “manyak” adı verilmektedir. Bu kostümü kullanabilmesi için kişinin Şamanik özelliklere sahip olması gerekir. Manyak denilen bu özel tasarım kostümün ana bölümünü maral ve beyaz koyun derisinden yapılan bir ceket oluşturmaktadır.Geriye kalan diğer sembol ve parçalar bu ceket üzerinde kendine yer bulur. Buradaki her sembol ve parça ruhlar alemindeki unsurları temsil etmektedir. Altay Şamanlarının kostümlerine genel olarak bakıldığında cübbelerinin yakasında dokuz küçük kuklanın sıralandığını görmek mümkündür. Yine cübbe üzerindeki küçük yaylar, çıngıraklar ve diğer metal eşyalar kötü ruhlarla yapılacak savaşta silah olarak kullanılmaktadır. Ayrıca cübbeye iliştirilmiş hayvan sembolleri de kötü ruhlardan korunmak için savunma işlevi görmektedir.

Keywords
Shaman costumes, Altai and Siberian Shamans, symbols of costumes, functions of costumes