Putting Folklore to Use: Reflections on Masal Evi, Halıdere-Türkiye, 1999-2000
(Folklorun Kullanımı: Masal Evi Üzerine Değerlendirmeler, Halıdere-Türkiye, 1999-2000 )

Yazar : Hande Birkalan-Gedik    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2024
Sayı : 120-Ek
Sayfa : 1257-1273
    


Özet
1999 Marmara depremi sonrasında Halıdere-Türkiye’de gerçekleştirmiş olduğum Masal Evi’ndeki anlatılara odaklanan bu makale, terapötik bir araç olarak hikâye anlatımının rolü üzerine öz düşünümlerimi sunmaktadır. Uygulamalı halkbilimi teorilerinden esinlenen bu girişimde, çocukların travmatik deneyimlerinin üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için geleneksel halk masallarını kullandım. Donald Haase ve Jack Zipes gibi halkbilimcilerin yaklaşımlarını temel alan hikâye anlatımı etkinlikleri, çocukların duygularını keşfetmeleri ve iyileşmeye başlamaları için güvenli ve kültürel açıdan uygun bir ortam yaratmak amacıyla masalların iyileştirici potansiyelinden yararlanmıştı. Hikâye anlatımı seansları, geleneksel anlatıların karmaşık duyguları ifade etmek için araçlar haline gelmiş ve çocukların kendi kayıp ve yerinden edilme deneyimlerini yansıtan anlatılarla etkileşime girmelerine olanak tanıyan kültürel açıdan hassas bir terapötik ortam sağlamıştır. Bu yaklaşım aynı zamanda, çocuklara masalların psikolojik manzaralarında gezinmelerine yardımcı olabilecek hem umut hem de aidiyet duygusu sunabilecek “cuento terapisi” gibi tekniklerle de uyumluydu. Bu makale, kendini ifade etmeyi ve topluluk desteğini teşvik eden hikâye anlatımı oturumlarına ait bilgiler vermekte ve nihayetinde hikâye anlatımı ve masallara yönelik kültürel açıdan hassas yaklaşımların travmadan etkilenen nüfuslarda topluluk odaklı iyileşmeyi nasıl kolaylaştırabileceğini ortaya koymaktadır. Türkiye’nin önemli depremlerle şekillenmiş olan sismik coğrafyası, özellikle depremden kurtulan genç nüfus üzerinde derin psikolojik yaralar bırakmıştır. Bu bağlamda ortaya çıkan anlatı seansları halk masallarının nasıl rahatlık sağlayabildiğini ve dayanıklılığı teşvik ederek çocukların travmayı işlemelerine ve istikrar duygusunu yeniden inşa etmelerine olanak tanıdığını göstermişti. Anlatılar gönüllüleri, aileleri ve çocukları bir araya getirerek sadece iyileşme için güvenli bir alan oluşturmakla kalmadı, aynı zamanda cinsiyet eşitliği ve demokrasi değerlerine duyarlı bir topluluk duygusunu da yeniden canlandırmaya yardımcı oldu.

Anahtar Kelimeler
halk masalları, masal terapisi, 1999 Marmara depremi, çocuk folkloru, uygulamalı halkbilim, halkbilim ve cemaat yaratma

Abstract
The focus of this article is on Masal Evi (Story House) in Halıdere, Turkey and my reflections on the role of storytelling as a therapeutic tool in the aftermath of the 1999 Marmara earthquake. In this initiative, inspired by applied folklore theories, I employed traditional folktales as means to help children overcome their traumatic experiences. Grounded in approaches by scholars such as Donald Haase and Jack Zipes, the storytelling activities leveraged the healing potential of fairy tales to create a safe and culturally relevant environment for children to explore their emotions and begin to heal. The storytelling sessions provided a culturally sensitive therapeutic setting, where traditional narratives became tools for expressing complex emotions, allowing children to engage with narratives that mirrored their own experiences of loss and displacement. This approach also resonates with practices like cuento therapy, where folktales can help children navigate their psychological landscape, offering both hope and a sense of belonging. This article presents my reflections on storytelling sessions that I conducted in Halıdere, which encouraged self-expression and community support. It ultimately highlights how culturally sensitive approaches to storytelling and folklore can facilitate community-driven healing in trauma-affected populations. Turkey’s seismic landscape, marked by significant earthquakes, has left profound psychological scars, especially among young survivors. Addressing this, the experience in Masal Evi highlights how folktales can offer comfort and foster resilience, allowing children to process trauma and rebuild their sense of stability. In Masal Evi, the collective effort from volunteers, local families, and children not only established a safe space for healing but also rekindled a sense of community attuned to gender equity and democracy.

Keywords
folk and fairy tales, folktale therapy, 1999 Marmara earthquake, children’s folklore, applied folklo