Şair İmgelemi Olarak Kam(l)aştırma: Şair Mitinin Kökenleri ve Modern Biyografi Söylemindeki Yansımaları
(Kam(l)aştırma as a Poet Imaginary: The Origins of the Myth of the Poet and Its Reflections in Modern Biographical Discourse )

Yazar : Bülent Sayak    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2025
Sayı : 124
Sayfa : 1051-1066
    


Özet
Mitik tahayyülde söz, kutsal bir güç olarak anlamlandırılır. Sözün sahibi/taşıyıcısı olması dolayısıyla şair ayrıcalıklı bir konuma yerleştirilir. İlham ve tebliğ kavramları etrafında idealize edilir. Kolektif kimlik temsilcisi biçiminde içselleştirilerek yaşam öyküsü bireysel ayrımlardan ziyade ortak aşamalar üzerinden anlatılır. Şamanlardan âşıklara uzanan geleneksel kavrayışta söz ve atalar kültünün etkisi ile şairlik yeteneği çoğu zaman metafizik bir kaynağa dayandırılır. Kahraman şair miti, modern şairlere yönelik biyografik kabulün yapılandırılmasında kurucu bir anlatı kullanılır ve varlığını devam ettirir. Söylemin temellendirilme gerekçesini anlama ve izini sürmede toplumsal idealizasyon çerçevesinde ön plana çıkarılan, kanonik isimler yol göstericidir. Modern Türk edebiyatının öncü şairleri; Namık Kemal, Tevfik Fikret, Yahya Kemal Beyatlı ve Necip Fazıl Kısakürek etrafındaki edebiyat tarihleri, biyografi, otobiyografi ve anı türlerinde üretilen biyografik söylem, şaire ilişkin anlamın; folklorik imgelem ve arketipsel idealizm çerçevesinde kurgulandığı ortaya koyar. Şairin anlatı kahramanı olarak konumlandırılışı biyografi yazımında bilinçli bir kam(l)aştırma stratejisi geliştirildiğini öne süren bir yakın okuma yöntemiyle çözümlenir. Bir kavramsallaştırma teklifi olarak sunulan kam(l)aştırma modern şairin mitik sanatçı imgelemi merkezinde (yazgısallık, sıra dışılık, fedakârlık, çilekeşlik, müjdelenmişlik) yaşam hikâyesi tasarımı yoluyla kahramanlaştırılmasını karşılamaktadır. İncelenen şairlerin yaşam öykülerindeki sıra dışı çocukluk dönemleri, metafizik duyarlılık, seçilmişlik hissi, rüyalarla ilahi bilgiye erişim ve toplumsal mücadele gibi ögeler, mitik şair tasavvurunun iz düşümleri olarak işaretlenir. Bu makalede, geleneksel düşünme pratiklerinin, şair biyografilerindeki ve toplumsal bellekteki idealizasyonun anlatımında/yaratımında önemli bir rol oynadığı saptanmaktadır. Şairin sadece yaratıcı bir birey olarak değil, aynı zamanda toplumsal-kültürel değerlerin ve ortak bilinç yapısının temsilcisi olarak değerlendirilmesinin gerekliliğine dikkat çekilmektedir. Edebî eleştirinin, şair biyografilerinde yer alan mitik ögeleri, tarihsel gerçeklik ve toplumsal söylem arasındaki ilişkiyi sorgulayan şüpheci bir bakışla yürütülmesi zorunluluğuna işaret edilmektedir.

Anahtar Kelimeler
Gelenek, Türk şiiri, folklorik imgelem, biyografik söylem, kam(l)aştırma

Abstract
In the mythic imagination, the word is interpreted as a sacred power. The poet is placed in a privileged position as the owner/carrier of the word. It is idealized around the concepts of inspiration and notification. The collective identity is internalized as representative and the life story is told through common stages rather than individual distinctions. In the traditional understanding from shamans to minstrels, the influence of the cult of speech and ancestors and the ability to be a poet are often attributed to a metaphysical source. The myth of the heroic poet serves as a constitutive narrative in structuring the biographical reception of modern poets and continues to persist. In understanding and tracing the justification of the discourse, the canonical names that are brought to the fore within the framework of social idealization are guiding. The biographical discourse produced in the genres of literary histories, biography, autobiography and memoir around the pioneering poets of modern Turkish literature; Namık Kemal, Tevfik Fikret, Yahya Kemal Beyatlı and Necip Fazıl Kısakürek, reveals that the meaning of the poet is constructed within the framework of folkloric imagery and archetypal idealism. The positioning of the poet as the narrative protagonist is analyzed through a close reading method that suggests the development of a conscious strategy of kam(l)aştırma in biography writing. Presented as a conceptualization proposal, kam(l)aştırma corresponds to the heroization of the modern poet through the design of a life story centered on the image of the mythic artist (fatalism, extraordinary, sacrifice, asceticism, foreshadowing). Elements such as extraordinary childhood periods, metaphysical sensitivity, a sense of chosenness, access to divine knowledge through dreams and social struggle in the life stories of the poets analyzed are marked as projections of the mythic poet imagination. This article argues that traditional thinking practices play an important role in the narration/creation of idealization in poet biographies and social memory. Attention is drawn to the necessity of evaluating the poet not only as a creative individual, but also as a representative of social-cultural values and common consciousness. It is pointed out that literary criticism must be conducted with a skeptical view that questions the mythic elements in poet biographies and the relationship between historical reality and social discourse.

Keywords
Tradition, Turkish poetry, folkloric imagery, biographical discourse, dazzlement (kam(l)aştırma)