Yazar	: Ramazan Korkmaz
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2025
Sayı	: 124
Sayfa	: 881-894

Özet
Sanat, insani tükenişlerimizi soylu ve ebedî bekleyişlere dönüştüren kutlu bir rüyadır. Bu kutsal rüya, ebedî hakikatlere atıf yaparak insanları uyarmaya çalışırken en çok da onu yaşayan sanatçının var oluşunu sarsar ve rahatsız eder. Bu yüzden sanatçı, varoluşsal yitimlerine sürü halinde koşan kalabalıkların yaşama refleksidir. Kutsal yaşam büyüsünün ateşlere atılma pahasına da olsa daima öne sürdüğü bu refleks, eserlerine sinen tiniyle bir sis çanı gibi bütün zamanlar boyu insanlığı uyarmaya devam eder. Sanat, yalnızca estetik bir faaliyet değil, aynı zamanda bireyi ve toplumu taşlaşma, robotlaşma ve metalaşma gibi varoluşsal tehlikelerden; modern ve sonrası dönemlerin getirdiği anlam karmaşasından koruyan dirençli ve itekleyici güç olarak konumlandırılmalıdır. İnsan ölüm bilincine rağmen sonsuzluk arzusuyla hareket eder. Bu arzu, arkaik dönemlerden itibaren insanın bütün sanatsal faaliyetlerinde görülür. Bu bağlamda sanat, Tanrı’dan ödünç alınan yaratıcı bir kudret olarak yorumlanır ve ‘ikinci bir evren kurma çabası’ şeklinde tanımlanır. Bu çalışmada, sanatın varoluş dinamikleri içerisindeki işlevini, var olma sorunlarını aşma çabalarındaki rolünü mitolojik, dini ve felsefi kaynaklar odağında tartıştım. Önce Sibirya yazıtlarının, Kur’an ayetlerinin, Platon’un düşüncelerinin, Mircea Eliade’nin “ebedî dönüş” anlayışının referanslarıyla insanın varoluş serüveninin kavramsal boyutunu, çerçevesini ele aldım. Yaratılış mitleri, Âdem ve Havva’nın cennetten kovuluşu, Türk mitolojisindeki Kişioğlu anlatısı gibi örneklerle insanın Tanrı’ya öykünme ve kendi dünyasını kurma arzusunun tarihsel sürekliliğini göstermek istedim. Bu sürekliliği gösterirken odakta “taşlaşma süreci” kavramı yer aldı. Çalışmamın örneklem kısmında Yunus Emre’den Necip Fazıl’a, Nazım Hikmet’ten Melih Cevdet Anday’a uzanan bir düzlemde sanatçının toplumsal sorumluluğunu öne çıkardım. Örnekler ışığında sanatçının, toplumu uyarma, vicdanı diri tutma ve insanı kalbiyle yeniden buluşturma görevini üstlenen “sis çanı” olarak tasvir edilişini ayrıntılarıyla ele aldım. Sanatın buyurgan değil davetkâr yapısını vurguladım; bireyin benlik savunmasını aşarak ona alternatif varoluş imkânları sunduğunu belirttim.

Anahtar Kelimeler
sanat, var oluş, ontoloji, mitoloji, anlatı

Abstract
Art is portrayed as a sacred dream that transforms human exhaustion into noble and eternal expectations. While this dream seeks to awaken humanity by pointing to eternal truths, it first unsettles and disturbs the dreamer. Thus, the artist becomes the vital reflex of life against crowds collectively rushing toward existential loss. This sacred impulse—persisting even at the cost of self-sacrifice—resonates through artistic works as a “fog bell,” warning humanity across all ages. Art should therefore be conceived not merely as an aesthetic activity but also as a resilient and dynamic force that protects individuals and societies from existential dangers such as petrification, mechanization, and commodification, as well as from the crisis of meaning generated by modernity and its aftermath. Despite the consciousness of mortality, humanity acts with a longing for eternity, a desire that has been reflected in artistic practices since archaic times. In this sense, art is interpreted as a creative power borrowed from God, defined as an “effort to construct a second universe.” This study examines the ontological function of art within the dynamics of existence and its role in overcoming existential dilemmas, drawing on mythological, religious, and philosophical sources. First, through references to Siberian inscriptions, Qur’anic verses, Platonic thought, and Mircea Eliade’s notion of the “eternal return,” the conceptual framework of humanity’s existential journey is outlined. Creation myths—such as the expulsion of Adam and Eve from Paradise or the Turkish myth of Kişioğlu—illustrate the historical continuity of humanity’s aspiration to emulate God and construct its own world. Central to this discussion is the concept of the “petrification process,” whereby the human spirit and consciousness become dulled through routines and habits. Yet this paralysis may be overcome by art’s transformative power. In the analytical section, I emphasize the social responsibility of the artist through examples ranging from Yunus Emre to Necip Fazıl, from Nazım Hikmet to Melih Cevdet Anday. These cases highlight the artist’s role as a “fog bell” who warns society, sustains the collective conscience, and reunites humanity with the heart. In conclusion, the findings underline that art is invitational rather than prescriptive; it transcends the defensive mechanisms of the self and offers alternative modes of existence.

Keywords
art, existence, ontology, mythology, narrative