Bir Kadın Biyografisi Olarak Fatma Aliye Hanım yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti
(A Woman’s Biography: Fatma Aliye Hanım or The Emergence of an Ottoman Woman of Letters
)
|
Yazar
|
:
Hülya Argunşah
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2025
|
|
Sayı |
:
124
|
|
Sayfa |
:
907-932
|
|
|
Özet
19. yüzyıl ortalarından itibaren kadınların modernleşme projesine dâhil edilmesi üzerine alınan tedbirler, ancak yüzyılın sonunda sonuçlarını vermeye başlamıştır. Kadınların yazar olarak edebiyat ve basın dünyasına katılmaları bu modernleşme hareketinin bir sonucu olarak değerlendirilebilir. Böylesi bir dönemde Fatma Aliye Hanım biyografisinin ortaya konulması, hem yazılışı hem de içeriği bakımından çoklu anlam alanına sahiptir. Ahmet Mithat Efendi tarafından kaleme alınan Fatma Aliye Hanım yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti, 1896’da kitaplaştırılmıştır. Osmanlı dünyasında bir kadın yazara ait ilk biyografi olarak bilinmektedir. Uzun yıllar boyunca da bu özelliğini korumuştur. Bu durum, kadın modernleşmesinin konulan sınırlar ve yapılan yönlendirmeler sebebiyle uğradığı kesintilerle açıklanabilir.
Bu çalışmada metni tanımlamak adına öncelikle Fatma Aliye Hanım yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti’nin yazılışı, yayımlanması ve özellikleri üzerinde durulmuştur. Bu sırada Fatma Aliye Hanım Ahmet Mithat Efendi mektuplaşmalarına dayanarak bazı konular açıklığa kavuşturulmuştur. Ancak çalışmanın asıl sorunsalı, yazıldığı dönem itibariyle bütünüyle eril bir tür olan biyografiye bir kadının konu edilişini ortaya koymaktır. Bu bağlamda metne eril özellikleri olan bir dönemde ve bir erkek yazar tarafından kaleme alınmış bir kadın biyografisi olarak bakılmış, imkânları, imkânsızlıkları, sınırlılıkları ve kazandırdıkları üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
biyografi, kadın biyografileri, Ahmet Mithat Efendi, Fatma Aliye Hanım, Fatma Aliye Hanım yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti
Abstract
From the mid-19th century onwards, measures taken to include women in the modernization project began to bear fruit only at the end of the century. The participation of women as writers in the world of literature and the press can be considered as a result of this modernization movement. In such a period, the presentation of Fatma Aliye Hanım's biography has multiple meanings in terms of both its writing and its content. Fatma Aliye Hanım or the Emergence of an Ottoman Woman of Letters, written by Ahmet Mithat Efendi, was published in 1896. It is known as the first biography by a female author in the Ottoman world. It has maintained this characteristic for many years. This can be explained by the interruptions women's modernization suffered due to the limits set and directions given.
In this study, in order to define the text, first of all, the writing, publication and features of Fatma Aliye Hanım or the Emergence of an Ottoman Woman of Letters are emphasized. Meanwhile, some issues were clarified based on the correspondence between Fatma Aliye Hanım and Ahmet Mithat Efendi. However, the main problematic of the study is to reveal the subject matter of a woman in biography, which was a completely masculine genre at the time it was written. In this context, the text was analyzed as a biography of a woman written by a male author in a period with masculine characteristics, and an evaluation was made based on its possibilities, impossibilities, limitations and achievements.
Keywords
biography, women’s biographies and autobiographies, Ahmet Mithat Efendi, Fatma Aliye Hanım, Fatma A