Ruhsatî’nin Şiirlerinde Metinlerarası Bağlamda Halk Hikâyeleri
(Folk Storys From the Point of Intertextuality in Ruhsatî’s Poems )

Yazar : Kadriye TÜRKAN    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2013
Sayı : 74
Sayfa : 73-84
1725    1245


Özet
Dünyada hiçbir metin kendisinden önce yaratılanlardan bağımsız olarak değerlendirilemez. Her metin doğrudan ya da dolaylı olarak başka metin veya metinlerle bağlantılıdır. Sanatçılar, yazarlar eserlerini yaratırken; bilinçli ya da bilinçsiz olarak başka yaratmalardan etkilenir, beslenir ve onları kendi eserlerine farklı şekillerde taşırlar. Bu noktada okuyucuya da birikimi ölçüsünde başka metinlerle bağ kurma fırsatı ve hazzı yaşatırlar. Kuramsal olarak XX. yüzyılda ortaya çıkan metinlerarasılık başta edebiyat olmak üzere sanatın her dalı ve popüler kültür ürünleri için de söz konusudur. Sözlü kültür, sınırsız malzemesi ile daima yazılı kültürün beslendiği kaynaklardan olmuştur. Ayrıca metinlerarası ilişkilerin en iyi gözlemleneceği sahalardan biri de folklor ürünleridir. Bu çerçevede halk şiiri de metinlerarası ilişkiler açısından incelenmeye değer malzeme sunmaktadır. XIX. yüzyıl halk şiirinin en seçkin temsilcilerinden olan, kendi adıyla anılan bir âşık kolu da bulunan Ruhsatî, elde bulunan dört yüzün üzerindeki şiirinde (aşk, tabiat, gurbet, öğüt, taşlama, şikâyet, dinî-tasavvufi) pek çok konuya değinmiş ve bu konuları işlerken metinlerarası ilişkiler bağlamında pek çok unsura yer vermiştir. Âşık Ruhsatî’nin şiirlerinde en çok işlediği konuların başında aşk gelmektedir. Ruhsatî, aşk konusunu işlerken ana temanın aşk olduğu ünlü halk hikâyeleri “Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Leyla ile Mecnun, Arzu ile Kamber ve Yusuf ile Züleyha”dan sık sık bahseder. Bu metinlerarası ilişkiler çerçevesinde bir metnin içinde başka bir metnin somut olarak varlığının ifadesidir. Terimsel olarak; meşhur kimselere, hikâyelere, efsanelere, ayet ve hadislere vb., dolaylı olarak işaret etmek anlamına gelen “telmih” ya da “anıştırma” daha çok şiir alanında incelenen bir kavramdır. Makalede Âşık Ruhsatî’nin şiirlerinde göndermelerde bulunduğu halk hikâyeleri metinlerarası ilişkilerden “anıştırma” merkezli olarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler
Ruhsatî, metinlerarası ilişkiler, halk şiiri, halk hikâyeleri, anıştırma.

Abstract
No texts can be evaluated without the impact from the previous ones. Every text is relevant to the others directly or indirectly. Artists, writers and poets are affected by the other works consciously orunconsciously and they work them from the different points of view. In this way, they give the opportunity of intertextuality and give the opportunity of pleasure to the readers who have a certain knowledge. Intertextuality that is occured in the 20th century takes place in all the branches of arts, especially in literature and popular culture. Oral culture with its infinite materials has always affected the written culture. One of the fields we observe the intertextuality is the folk literature. Because the folk poems are the part of it, we should study the folk poems from the point of intertextuality. Rusatî the most distinguished representative of the 19th century folk poems, has poems over 400. He tells a lot of elements such as “love, nature, homesick, advice, satire, complaint, mysticism” in these poem. While he is working these components, he considers these elements from the point of intertextuality. Love is the main theme in Ruhsatî’s poems. While he is working these themes, he often mentions the famous folk storys in “love” is the main theme such as “Kerem and Aslı, Ferhat and Şirin, Leyla and Mecnun, Arzu and Kamber, Yusuf and Züleyha.” This is the indicator of “a text in a text” concretely from the point of intertextuality. “Allusion” is a term that is seen especially in poems. It makes a reference indirectly to famous people, folk stories, legends, verses of the Koran and hadiths. In the text, the poems of Aşık Ruhsatî will be evaluated from the point of intertextuality in which allusion is the based.

Keywords
Ruhsatî, intertextuality, folk poems, folk storys, allusion.