“Türk Ulusu”nun Dans Yoluyla Temsili: Devlet Halk Dansları Topluluğu
(Representation of “Turkish Nation” Through Dance: State Folk Dance Ensemble )

Yazar : Berna Kurt    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2013
Sayı : 73
Sayfa : 9-22
1866    1095


Özet
1975 yılında, devlet eliyle kurulan ilk profesyonel halk dansı grubu olan Devlet Halk Dansları Topluluğu, 80’li yıllarda Türkiye’de estetik bir model oluşturmuş ve dönemin halk dansı sahnelemelerini derinden etkilemiştir. Topluluk, ulus inşa sürecinde, Halkevleri bünyesinde gerçekleşen ilk sahneleme çalışmaları ile 2000’li yıllarda kurulacak olan Anadolu Ateşi, Shaman Dans Tiyatrosu gibi özel profesyonel topluluklar arasında bir geçiş dönemini temsil etmektedir. Topluluk, 1937 yılında Sovyetler Birliği’nde Igor Moiseyev’in kurduğu Moiseyev Dans Topluluğu’nun geleneksel dansların stilize ve senkronize yorumunu merkeze alan sahne estetiğini yerelleştirmiştir. Moiseyev’in tek vücutmuşçasına dans eden bale eğitimli icracılarının oluşturduğu ihtişamlı hareket korosu, ülkenin farklı bölgelerinden halkların danslarını sunarak, sosyalist cumhuriyetlerin “birliği”ni temsil ederken; Devlet Halk Dansları Topluluğu da “Türk ulusu”nu temsil eden koreografiler sahnelemiştir. 80’li yıllarda devlet opera ve bale topluluğu koreograflarının çalışmalarıyla stilize dans repertuvarını genişleten topluluk, Türkiyeli seyircilerin hafızasına TRT’de yayınlanan gösterileriyle yerleşmiştir. Bir devlet kurumu olarak, Türk ulusunu yurtdışında temsil etmek ve yurtiçindeki sahneleme çalışmalarına yönelik estetik/sanatsal bir model oluşturmak gibi tarihsel misyonlarını tamamlamış olan topluluk; günümüzde sanatsal başarılarından çok, kadro sorunları gibi kurumsal sürekliliğiyle bağlantılı meselelerle gündeme gelmektedir. Birçok kişi topluluğun sanatsal misyonunu tamamladığını ifade etmekte ve devlet bünyesinden çıkarılmasını önermektedir. Bu bağlamda, sahnelenen yakın tarihli iki gösteri, “Anadolu’dan Damlalar” ile “Türkler”, topluluğun günümüzdeki sanatsal düzeyini ve kurumsal sürekliliği koruma çabasını ortaya koymaktadır. Gösteriler ayrıca, homojenleştirilmiş bir “Türk ulusu”nun temsili vasıtasıyla, topluluğun dans sahnesindeki tarihsel ve siyasal misyonunu sürdürme çabasını gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler
temsil, ulusal kültürün inşası, estetik, sahneleme, otantiklik

Abstract
Turkish State Folk Dance Ensemble, the first professional folk dance ensemble formed by the state in 1975, represents a landmark in the historical development of folk dance staging in Turkey. Creating an aesthetic model in the 80’s, it represents a transitional phase from the first stage presentations by People’s Houses to the formation of professional dance groups like Fire of Anatolia and Shaman Dance Theatre in 2000’s. The Ensemble localized the USSR based Moiseyev Dance Ensemble’s aesthetic model which is based on the huge movement choir’s synchronized performance of stylized folk dances. Whereas Moiseyev’s ballet trained dancers’ glorious collective body was representing the dances of the peoples of the Soviet “Union”; the Turkish equivalent’s was representing those of the “Turkish nation”. The ensemble renewed its repertoire in 80’s, staging new choreographies of the artists from the state opera and ballet institutions. The state TV channel (Turkish Radio Television) broadcasted the ensemble’s performances and made them so popular that Turkish audiences still keep those days’ performances in their visual memory. Currently, many people argue that the ensemble accomplished its historical missions of representing Turkish state and nation abroad and building an artistic model for amateur folk dance groups in Turkey. The problems connected with its institutional continuity and its very aged permanent staff’s performative capabilities come into question -rather than its artistic achievements. Many people in artistic circles argue that it should be privatised like former state folk dance ensembles in other countries. In such a context, two of their last performances, “Drops from Anatolia” and “The Turks”, reveal both the ensemble’e current artistic level and its institutional status. They also demonstrate their will to sustain the historical and political mission of representing a homogenized “Turkish nation” on stage.

Keywords
representation, construction of national culture, aesthetics, staging, authenticity