Yazar	: Rezan Karakaş
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2013
Sayı	: 73
Sayfa	: 49-62
1823    1407

Özet
Bu makalede, Siirt efsanelerinde yer alan yılan mitinin mitolojiden çağdaş dünyaya uzanan yolculuğunun izi sürülecektir. İki ana bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde dünya mitolojilerinden örneklerle yılan mitinin görünümü irdelenirken, ikinci bölümünde Siirt efsanelerinde yer alan yılan unsurunun yorumlanmasına çalışılacaktır. Yılan, Siirt efsane ve halk inanışlarında çoğunlukla insanoğlunun karşısında yani ona düşmandır. Anlatılarda ölümün, yok oluşun kapısını aralayan soğuk bir hayvan olarak telakki edilen yılan, az da olsa, bazı efsane metinlerinde ve inanış unsurlarında insanoğlunun koruyucusu, bekçisi olarak algılanır. Bilhassa karayılanın, yörede “seyit” olarak bilinen ailelerin koruyucusu olduğuna dair yaygın bir inanış söz konusudur. Yukarıda özetleyerek verdiğimiz yılanla ilgili efsanelerin altısında yılan, insanoğluna zarar veren, onu zehirleyip öldüren bir varlıktır. Bu metinlerin bir kısmında yılanın “insanyılan” görünümlü sıra dışı bir varlık olarak tasvir edildiği görülür. Sadece bir efsanede yılanın insanoğlunun koruyucusu olduğu hikâye edilir. Yalnız bu efsanede iki farklı yılandan söz edilir. Karayılan, insanın koruyucusu iken gri yılan ise zehirlidir. İlkel dönemlerdeki anlatılardan günümüz modern mitlerine kadar “yılan”, insan zihnini sürekli meşgul etmiş ve bu yüzden de halk hafızasının ortak yapıtlarında us dışı anlatımların başkahramanı olmuştur. Rengi, görünümü ve diğer nitelikleriyle Siirt efsanelerinde ve inanışlarında zuhur eden yılanı, bu bağlamda değerlendirmek gerekir

Anahtar Kelimeler
Siirt, Mitoloji, Yılan, Efsane, Halk İnanışı

Abstract
In this article, myth of snakes in Siirt legends will be trail from myths to contemporary world. In the first part of this study which consist of two main parts: the view of the snake is studied examples from the world mythology, in the second part snake elements in Siirt legends will be tried to interpret. Snake in Siirt legends and folk beliefs is often the enemy of human beings. In narratives snake which was regarded as a cool animal leading up to the extinction and death, rarely in some of legend texts and belief elements is perceived as the protector and the guardian of human beings. Especially there is a widespread belief that black snake is the protector of families in the region known as Seyyid. Summarized above, snake harms the human beings and kills with poison in the six of our myths about the snake. In some parts of this text snake is portrayed as an extraordinary creature like human-snake. Only one legend the story of snake is the protector of humans’ beings. But this legend is mentioned in two different snakes. While black snake is protector of human beings, gray snake is poisonous. From the primitive narrating periods to today’s modern myths snake have constantly engaged the human mind and so it has been protagonist of irrational narratives in common folk memory. Snakes which get involved in Siirt legends with color, appearance, and other attributes should be evaluated in this context.

Keywords
Siirt, Mythology, Snake, Legend, Folk Believes.