Türk Destanlarında Merkezi Kahraman Tipinin Tipolojisi
(The Typology of Central Hero Type in Turkish Sagas
)
Yazar
|
:
Ülkü Kara Düzgün
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
Baskı Yılı |
:
2012
|
Sayı |
:
70
|
Sayfa |
:
9
|
1758 1277
|
Özet
Türk destanları, Türk milletinin varoluşundan bu yana oluşan ortak değerlerin
yaşatılıp saklandığı, her biri bir cevher niteliği arz eden sözlü edebiyat verimleridir. Türk
destanları ile ilgili bu zamana kadar birçok araştırma yapılmış ancak Türk destanlarında yer
alan merkezi kahraman tipine dair bir kalıp henüz ortaya konulamamıştır. Bu çalışmada,
Türk destanlarında yer alan merkezi kahraman tipine has temel özellikler belirlenmiş ve
Türk destan dünyasından örneklerle izah edilmiştir. Türk destan geleneğinde karşımıza
çıkan tiplerin şekillenmesinde, en önemli etken Türk inanış sisteminin doktrinleridir. Türk
milleti kendi yaradılış ve yaşayış şartları gereği bir töre oluşturmuş ve bu töre etrafında varlık
sürdürmüştür. Türk kahraman tipi de, bahsi geçen töre çerçevesinde şekillenmiştir. Buna göre
Türk destanlarında yer alan merkezi kahraman tipi 24 madde altında incelenmiştir. Türk destan
kahramanı kalıbı çerçevesinde ortaya konan özelliklerin her biri hakkında açıklamalarda
bulunulmuş ve konuyla ilgili çeşitli Türk destanlarından örnekler verilmiştir. Bu yolla, kalıbın
güvenilirliği üzerine yürütülmesi muhtemel tartışmalara açıklık getirilmesi düşünülmüştür.
Sosyal bilimler sahasında yapılan çalışmalarda, pozitif ilimlerde olduğu gibi kati sonuçlara
ulaşmak mümkün değildir. Yapılan her bir araştırma saha ile ilgili problemlerin ve inceleme
yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlamakla yükümlüdür. Dolayısıyla, aşağıda yer alan
Türk destan kahramanı kalıbına dair maddeler daha sonraki çalışmalarda genişleyebilir ya
da daraltılabilir. Türk destanlarında yer alan merkezî kahraman tiplerinin incelenmesinde
aşağıdaki kalıbın model olma niteliğine sahip olması umulmaktadır
Anahtar Kelimeler
Merkezî Kahraman, Destan, Tip, Tipoloji
Abstract
Turkish epics are oral literature feedback ,each of which presents a precious thing,and
common values have been preserved in these epics since the existence of the Turkish nation.A
lot of researches have been made about these Turkish epics so far but a model belonging to
the central hero type that exists in these epics has not been discovered yet.In this study,basic
properties of this central hero that is found in these epics are determined and it has been
explained with some examples from the Turkish epic world.The most important effects
which play a vital role in the formation of these models we met in this epic tradition are
the doctrines of the Turkish belief system.The Turkish nation has formed mores due to its
nature and its life conditions and continued its existence around these mores.The Turkish
hero model was shaped according to these mores.Accordingly,the Turkish central hero model
was examined under 24 articles.Each of these properties in this frame of the Turkish epic hero
was explained and various examples were given about this topic.It was considered to clarify
the discussions about the reliability of the model with this.It is not possible to reach strict
results like the positive sciences in the field of social sciences.All of the researches made are
supposed to contribute to the development of the related problems and examination methods
.Therefore;the following articles about the Turkish epic hero model may later be enlarged or
contracted.It is expected that these models will be an example in the examination of these
central heros which are found in the Turkish epic.
Keywords
Central Hero, Saga, Type, Typology