Yazar	: Ayalp Talun İnce
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2011
Sayı	: 66
Sayfa	: 105-120
1709    1638

Özet
Yazınsal metinlerin başlıca özelliği çok katmanlılıktır. Yazarın bilgi ve kültür dağarcığı, yaşadığı toplumun, ait olduğu sınıfın özellikleri, eğitimi, düşünce yapısı vb. çok sayıda unsur yapıtını doğrudan etkilemektedir. Bu katmanlara bir de kullandığı dil ve biçem eklenmelidir. Diğer yandan yazarın bilinçli yarattığı anlam katmanları da yazınsal yapıtına sinmektedir. Böyle bakıldığında, yazınsal bir yapıt, çözümlemeyi bekleyen son derece karmaşık bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Erek dil ve kültür içinde yorumlamaya ve anlamaya açık olan böyle bir yapıtın bir başka dile çevrilmesinde zorlukların ortaya çıkması bilinen ve beklenen bir çeviribilim sorunudur. Bu çalışmanın ereği biçem irdelemesinin çeviri edimine katkısını göstererek çeviri öncesinde uygulanacak bir biçem analizinin, çeviride biçem aktarımı sorununu aşmaya yardımcı olabileceğini göstermektir. Bu amaçla başvurulması gereken temel yöntem, çeviri öncesi çevrilmesi düşünülen yapıt hakkında yeterli bilgi edinmek ve biçem çözümlemesidir. Temel hareket noktası biçemin incelenmesi olan bu yöntem, biçem analiz yöntemleriyle temellendirilmiş olduğundan, öncellikle biçem ve biçem analizi tanıtılacaktır. Tanıtılan biçem inceleme yöntemlerinin çoğu Alman kuramcılardan seçilmiştir ve temel yaklaşımları gözler önüne sermektedir. Gerek dilbilimsel gerekse yazınbilimsel bakış açılarıyla ele alınan analiz yöntemleri, metinlere de çok yönlü bakmayı sağlayacaktır. Nitekim önerilen yöntem de farklı inceleme yaklaşımlarından elde edilen sentezdir. Söz konusu sentezde dilin olduğu kadar yazınsal yapıtın da bir eylem olduğu varsayımından hareket eden eylem kuramına ise ağırlık verilmiştir. Bunun başlıca nedeni, eylem kuramının dile daha nesnel yaklaşılmasına olanak sağlaması ve aşırı yorum olasılığını azaltmasıdır. Çünkü biçem analizinde sıkça ortaya çıkan sorunlardan biri, yazarın amaçlamamış olduğu biçem unsurlarına da yorum getirilerek aşırı yoruma neden olunmasıdır. Özellikle yazarları artık yaşamayan yazınsal yapıtlarda bu durum kolaylıkla çeviri hatalarını da beraberinde getirebilmektedir. Kuramsal açıdan biçem analizi yoluyla biçem aktarımı sorununa çözümlerin arandığı bu çalışmayla geliştirilen yöntemin uygulama örneği ise ardıl çalışmalarda gösterilmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler
Yazınsal çeviri, biçem, çeviribilim, biçem aktarımı, biçembilim, biçem analizi.

Abstract
Abstract: In this study, the German translation of Orhan Pamuk’s novel titled “Beyaz Kale” has been examined through Nord’s functional translation theory. In this paper, by determining the components of the functional text, attempts have been made to illustrate a text analysis before translation and attract attention to the functional elements required in a translation. In the analysis and translation of the texts based on the theory of functionality, after the designation of the functional constituents used in the text in question, attempts have been made to comment on their roles in the text. The process of interpretation, is, in a way, the indication of a cognitive process realised by every translator in the course of translation. Subsequently, studies and researches must be accomplished to enrich existing data and all the while, textual data both inside and outside the text must be broadened. This point of view has also been adopted by P. Kussmaul (1994), who has worked on creativity and cognitive processes in the translation. Correspondingly, another way to be used is to scan for elements unnoticed before through repetitive reading. Only after the completion of these drafts under discussion is it possible to scan and reveal the related textual elements. The textual constituents examined under the title of functionality components are the expressions, mainly functions of message, which the author tries to charge to the text in source language, used in a way by the author to address readers. These are expressed by the formula known as Lasswell-Equation in the science of translation. The next step is to determine whether the elements scanned and revealed in the source text have been taken into consideration or not by means of their examination in the target text. If they are taken into consideration in the translation, the functions that the elements bear, their significance for the text and to what extent it has been reflected in the text have been studied. In cases of no observed functional coherence, suggestions about how the function can be explicitly shown in the target language text have been made. Efforts have been made to put forward proposals for solution even when there is not a functional element in the translation at all. This paper has no direct criticism purpose, but it is an attempt to suggest another method concerning the fact that functionality must be taken into consideration in the translation of literary texts.

Keywords
literary translation, style, translation science, style translation, stylistic, style analysis.