Hale Seval’in Kırılgan Kuleler Adlı Öykü Kitabının Edebiyat Sosyolojisi Açısından İncelenmesi*
(Analysis of Hale Seval’s Story Book Kırılgan Kuleler From The Point of The Sociology of Literature )

Yazar : Türkân Erdoğan    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2017
Sayı : 89
Sayfa : 91-110
4295    2566


Özet
Bu makalede Hâle Seval’in ilk kez 2003 yılında yayınlanan Kırılgan Kuleler adlı öykü kitabı (on altı öykü) edebiyat sosyolojisi açıdan irdelenmektedir. Söyleşi, eleştiri ve öykü gibi farklı anlatı türlerinde emek veren kadın yazarlarımızdan biri olan edebiyatçıyazar Hâle Seval, modernist-öykücülük geleneğin önemli çağdaş temsilcilerinden biridir. Öykülerin içeriği bakımından tematik bir çözümlemenin yapıldığı çalışmada empati yöntemi kullanılmıştır. Kurmaca, estetik ve reel unsurlar ile iç içe zenginleştirilen edebi metinlerde insan ve doğa felsefesi temeline dayalı bir öykücülük anlayışının varlığı göze çarpmaktadır. Modern öykü tarzında yazılan öykülerine bir bütün olarak bakıldığında Hâle Seval’in anlayışında bir olgu olarak toplum, entelektüel zihin tarafından üretilmiş ya da geliştirilmiş kolektif temsiller ve semboller alanı değildir. Birey gibi toplum da doğal çevre içerisinde bir anlam kazanır. Yazarın gerçeklik anlayışında doğal çevre-sosyal çevre/toplumsal yapı ve kültür iç içe organik bir bağıntı sergiler. Kahramanları/kişileri ait oldukları sınıfsal mensubiyete özgü psiko-sosyal ve kültürler unsurlar ile birlikte değerlendiren yazar, toplumsal faktörlerin birey üzerindeki etkisine dikkati çekmektedir. Öykülerde yazarın etnografik, tarihsel, kültürel ve coğrafi unsurları sıklıkla kullandığını belirtebiliriz. Bu bağlamda gerek yazarlık kimliği anlayışı gerekse öykülerin tematik içeriği irdelendiğinde Hale Seval’in öykülerinin, Türkiye’de öykü tarihçesi açısından “belgesel öykü” türünde diyebileceğimiz edebi türün önemli örneklerine de öncülük ettiğini ayrıca vurgulayabiliriz. Sosyolojik açıdan irdelediğimizde yazarın öykülerinde birçok temanın zengin bir içerikle ele alındığını söyleyebiliriz. Bu temaları genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz: Kent olgusu ile bireyin yaşam tarzı arasındaki ilişki; kadınların sınıfsal konumları açısından yaşadıkları toplumsal cinsiyet temelli farklılaşma, ayrımcılık-dışlanmışlık biçimleri; kentsel ve kırsal yapıya özgü farklı özellik ve deneyimlerin, bireyin öznel dünyasında yarattığı parçalanmışlıklar ve çelişkiler; yoksulluk katmanlarının yarattığı farklı çocuk tipleri; aşk ve cinsellik anlayışının öznel dünyada ve dış-sosyal dünyadaki yansıma ve deneyimlenme biçimleri; göç olgusunun psiko-sosyal ve kültürel yönlerinin bireyin yaşamına etkileri, yabancılaşma; etnik kimlik kaynaklı göçlerin bireyin yaşam tarzında yarattığı felsefi-sosyolojik kırılmalar şeklinde sıralayabiliriz. Öykülerdeki sıralama ve bölüm başlıklarındaki diziliş; dış gerçeklikten öznel gerçekliğe doğru, gerçekliğin giderek aşıldığı, yazarın dünya görüşüne ve varoluşa dair sanatsal bilgi katmanlarına yapılan bir yolculuğu simgeler.

Anahtar Kelimeler
Öykü, Hâle Seval, edebiyat sosyolojisi, kültür, empati yöntemi.

Abstract
In this article, Hâle Seval’s storybook, Kırılgan Kuleler, published in 2003, is analyzed from the point of sociology of literature. Being among female writers making a great effort in different narrative types such discussion, review and short story, Hâle Seval is one of major contemporary representatives of the modernist-storytelling tradition. The empathy method is used in present study conducting a thematic analysis. In literary texts enriched in mesh with fiction, aesthetic and real elements, presence of an understanding of storytelling based on human and natural philosophy comes to forefront. Considering Seval’s stories written in the style of modern short stories, society as a phenomenon in her understanding is not a field of collective representations and symbols developed or produced by the intellectual mind. Like the individual, society also takes on meaning within the natural environment. In author’s sense of reality, natural environment-social environmental/social structure exhibit a nested organic correlation. Evaluating heroes/people with their psycho-social and cultural elements, the author calls attention to the impact of social factors on the individual. We may remark that the author often uses ethnographic, historical, cultural and geographical elements in her stories. In this context, analyzing both the sense of authorship identity and thematic content of stories, we can highlight that Hâle Seval’s stories have pioneered in becoming significant examples of the literary type, also called “documentary story” from the point of the history of story in Turkey. Analyzing in terms of sociology, it is possible to remark that the author discusses various themes along with rich content in her stories. These themes in general can be listed as follows: the relationship between individual’s lifestyle with the city phenomenon; gender-based differentiation, discrimination-exclusion formats from the point of women’s class positions; fragmentations and contradictions in individual’s subjective world created by distinct characteristics and experiences peculiar to urban and rural structure; different types of children created by layers of poverty; reflection and experience types of love and sexuality understanding in subjective world and outer-social world; effects of psycho-social and cultural aspects of the migration phenomenon on individual’s life, alienation; philosophical-sociological breaks created in individual’s lifestyle by the ethnicity-induced migration. Sequence of stories and their section titles symbolize a journey from outer reality towards subjective reality, in which reality is gradually exceeded, and a journey towards the author’s world view and artistic information layers relating to the existence.

Keywords
Short Story, Hâle Seval, literary sociology, culture, the empathy method.