Yazar	: Zhazira Otyzbay
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2019
Sayı	: 99
Sayfa	: 567-576
1830    1039

Özet
Çağdaş Tuva yazılı edebiyatının oluşmasına şifahi halk anlatıları başta olmak üzere folklor ürünleri öncülük etmiştir. İlk Tuva yazılı anıtlar Moğol yazı geleneği etkisiyle Eski Moğol dilinde yapılmıştır. Yeni dönem sürecinde doğan Tuva yazılı edebiyatı 1920’li yılların ikinci yarısında oluşturulmuş ve Tuva Halk Cumhuriyetinde yaşanan Sovyet rejiminin getirdiği kültürel ve sosyal devrim ile ilgilidir. 1930 yılından itibaren Tuva yazı dilinin oluşturulmasıyla Latin alfabesi esasında ilk Tuva dilindeki kitaplar yayınlanmıştır. 1930-1940 yılları arasındaki dönem yeni sosyalist Tuva edebi sanatın ilk oluşmaya başladığı dönem olarak kabul edilir. Bu dönemde yayımlanan edebi eserler ağırlıklı olarak Rus klasik edebiyatının önde gelen eserlerinin Tuva Türkçesine yapılan tercümeler ve Sovyet ideolojisi propagandasını içeren kitaplar olduğu görülmektedir. Bu dönemde Tuvaca yazılan eserler Çağdaş Tuva yazılı edebiyatının temelini oluşturmaktadır. Daha sonraki dönemlerde birçok Tuvalı yazar tarafından yerli halkın dünya görüşü, milli değerleri ve örf-adet ve gelenekleri, inançları yanı sıra sosyal sorunları da ele alınan zengin eserler verilmiştir. Çalışmada Tuva yazılı edebiyatının oluşumunda önemli rol oynayan nesir, nazım yanı sıra Tuva çocuk edebiyatı ve dram alanında örnek teşkil eden ilk eserler ve yazarları hakkında bilgi verilmektedir.

Anahtar Kelimeler
edebiyat, Tuva, Tuva edebiyatı, Tuva Türkçesi, Sibirya

Abstract
Folk literature and folklore products have been pioneered by emergence of contemporary Tuvan literature. The first written Tuva monuments were made in the Mongolian language with the influence of Mongolian writing. The literature in the new period was created in the second half of the 1920s and is related to the cultural revolution of Tuva People's Republic. In 1930, the first Tuva language books were published in Latin alphabet. The period between 1930 and 1940 is considered to be the period when literary art first emerged in the new socialist Tuva. The literary works published in this period are mainly the books of the leading works of Russian classical literature including translations to Tuva language and the propaganda of Soviet ideology. The works written in this period form the basis of Contemporary Tuva literature. In later periods, many Tuvan writers have provided rich works on the Tuva native world view, national values and folk tradition, as well as the social problems. In this study is given information about first leading writers and their exemplary writings in the field of prose, poetry and also children literature and drama which are played important role in formation of contemporary Tuvan written literature.

Keywords
literature, Tuva, Tuvan literature, Tuvan Turkish, Siberia