Yazar	: Nazire Erbay
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2020
Sayı	: 101
Sayfa	: 173-185
1551    931

Özet
İnsan, varlık âleminin özüdür. Âlemde her şey insan için yaratılmıştır. İnsanın kendini terbiyesi ya da bilmesi var oluş sebebine uygun bir durumdur. İnsanın insanlığında dirilmesi için önce kul olma bilincinin gelişmesi gerekir. Kendini bilme, mananın idrakine vesile olur. İnsan, nefsi hakkında edindiği bilgiyle ve onu terbiye ederek Allah’ın bilgisine ulaşır. Zaten Allah da mükemmel olarak yarattığı karşısında kendisinin bilinmesini ister. Allah’ın bilinmesi de tecellilerini idrakle alakalıdır. Bu şekilde bireysel seviyede tekâmülün tasavvuftaki karşılığı insan-ı kâmildir. İnsan-ı kâmil olma yolunda ben’i öteleyerek verilen nefis mücadelesi önemlidir. Nefis mücadelesinde Hz. Muhammed’in manevi hüviyetine bürünerek ruhen yükseliş sağlanır. Bu çalışmada dünya edebiyat tarihinde pek örneği görülmeyen sultan-şairliğe gönderme yapılmaktadır. Muhibbi, Osmanlı edebiyatının önemli sultan şairlerindendir. Muhibbi, sultan ya da şair olması dışında kul bilinciyle yazdığı beyitleri oldukça dikkat çeker. Şair, bir padişah olarak Allah’a kul olmayı nefsini terbiye etme yoluyla ifade eder. Çalışmada, Muhibbi’nin gazellerinde padişahlığına doğrudan vurgu yaptığı beyitler ön plana çıkarılmaktadır. Şairin padişah, insan, kul, kâmil insan gibi uçlardaki ruh halini vurgulaması örneklerle aktarılmaktadır. Bu beyitlerde Kanuni Sultan Süleyman’ın bir sultan olarak bilhassa kâmil insan olmayı öne çıkarması mühimdir.

Anahtar Kelimeler
nefis, insan-ı kâmil, sultan, Kanuni Sultan Süleyman, Muhibbi, gazel

Abstract
Man is the essence of the world of being. Everything in the universe was created for man. Man's self-upbringing or knowing is a situation suitable for the reason of existence. To be resurrected in humanity, the consciousness of being a servant must first develop. Self-knowledge is conducive to the understanding of meaning. Man reaches the knowledge of Allah with the knowledge he has gained about the soul and by training it. In fact, God wants to know Himself in the person He created as perfect. The knowledge of Allah is also related to understanding their manifestations. In this way the equivalent of evolution in sufism on an individual level is insan-ı kâmil. The exquisite struggle given by ignoring himself on the way to becoming human is important. In the struggle for exquisite, spiritual rise of Muhammad is achieved. In this study, reference is made to the sultan-poet who has not seen many examples in the history of world literature. Muhibbi is one of the important sultan poets of Ottoman literatüre. Apart from being muhibbi, sultan or poet, the couplets he wrote as servants are quite remarkable. The poet expresses being a servant to Allah as a sultan by means of nurturing his self. In this study, couplets in which Muhibbi emphasizes the sultanate in his ghazals are highlighted. The themes of poet sultan, human, servant and perfect human are emphasized with extreme examples. In these couplets, it is important that Suleiman the Magnificent promotes being a perfect human being as a sultan.

Keywords
exquisite, insan-ı kâmil, sultan, Suleiman the Magnificent, Muhibbi, gazal