Çukurova ve Kıbrıs Halk Kültüründe Ölümü Algılama
(The Culture of Death Detection in Çukurova and Cyprus Folk Culture )

Yazar : Erman Artun    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2016
Sayı : 85
Sayfa : 9-22
5069    2001


Özet
Ölüm, edebiyatta sık işlenen temalardan biridir. Ölüm, dinî-tasavvufî duyuş ve düşünüş çerçevesinde sonsuzluk ve ruhun ölmezliği düşüncesiyle işlenir. İnsanın bu dünyadaki ömrünün ‘amelleriyle’ birlikte ‘öteki’ dünyadaki varlığının da işareti olduğuna inanılır ve bunun için yaptıklarımızın iyi ve kötü anlamda mutlak bir karşılığının oluğuna inanılır. İslâm inancında ölüm, karanlık ve meçhul değildir. Mutlak son ve yok oluş anlamına gelmez. Aksine ölüm ikinci bir hayattır. İnsanın gerçek varlığı ruhtur ve ruh ölümsüzdür, ölümlü olan bedendir. Âşıklar, ölüm ve mezar konulu şiirlerini işlerken, İslami ahlakın kurallarına uyulmasını öğütler. Dünyanın geçiciliğini anlatırlarken, gerçek ebedi mutluluğun yollarını şiirlerinde dile getirirler. Âşıkların dini konulardaki bilgileri yüzeyseldir. Onlar inançlı fakat mutaassıp değildirler, şiirlerinde Allah’ın birliğini, peygamberleri anlatırlar, din ulularını sıralarlar. Ölüm korkunç ve korkulacak bir durum değil, her canlının, her insanın yaşayacağı bir gerçeklik olarak dile getirilir. Dini bilgiler âşıklık geleneğinin aktardığı kalıp bilgiler olarak alınıp tekrarlanır. Âşıklar ölümü daha çok yazgı çizgisinde yorumlayıp Allah’ın mutlak egemenliği karşısında yapacak bir şeyin olmadığını, yaratanın her şeye gücünün yettiğini söylerler. Çukurova ve Kıbrıs halk kültüründe ölüm olayının çevresinde toplanan, ölümün çeşitli yanlarını vurgulayan, âşıkların şiirleri ve anonim ağıtlar ile âdet, inanış ve uygulamalar halkın ölümle ilgili duygu, düşünce, tepki ve davranışlarına ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler
Çukurova halk kültürü, Kıbrıs Türk halk kültürü, Âşık edebiyatı, ölüm.

Abstract
The notion of death is one of the themes which are handled in literature. Death is handled with the Suf’s perception and according to Suf’s ideas soul immortality and eternity are the infrastructure of the notion of death. What people do in the world in which people live in, we are responsible for them in future life. People believe that they will face their sins or good deeds in the future life. Meaning of death is not end of everything. Death is not dark and unbeknown. On the contrary, death is the second life for people. The real existence is soul and soul is immortal but body is mortal. In their poems which are related with death and grave, Minstrel advices that people should obey to Islamic rules. Meanwhile minstrels tell us life is temporary at the same time they tell people the way of eternal happiness. Minstrels’ religious knowledge is smattering. Although they are religious, they are bigoted. They discuss the god, prophets and clergymen in their poems. Death is not a terrible situation. Each living being will face the fact of death in minstrels’ poems. Religious information re?ects minstrels’ tradition. According to Minstrels death is a faith and god has absolute dominance on the universe. People cannot do anything against the dominance of god. In Çukurova’s and Cyprus’s folk culture, there are a vast number of mistrials’ poems and laments which emphasize death and some effects of death. Moreover, traditions, believes, practises which are mentioned death and some effects of death shed light on people’s thoughts, re?ections and behaviours.

Keywords
Çukurova Folk Culture, Cyprus Folk Culture, Minstrel Literature, death.