Çukurova ve Kıbrıs Halk Kültüründe Ölümü Algılama
(The Culture of Death Detection in Çukurova and Cyprus Folk Culture
)
Yazar
|
:
Erman Artun
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
Sayı |
:
85
|
Sayfa |
:
9-22
|
5069 2001
|
Özet
Ölüm, edebiyatta sık işlenen temalardan biridir. Ölüm, dinî-tasavvufî duyuş
ve düşünüş çerçevesinde sonsuzluk ve ruhun ölmezliği düşüncesiyle işlenir. İnsanın bu
dünyadaki ömrünün ‘amelleriyle’ birlikte ‘öteki’ dünyadaki varlığının da işareti olduğuna
inanılır ve bunun için yaptıklarımızın iyi ve kötü anlamda mutlak bir karşılığının oluğuna
inanılır. İslâm inancında ölüm, karanlık ve meçhul değildir. Mutlak son ve yok oluş anlamına
gelmez. Aksine ölüm ikinci bir hayattır. İnsanın gerçek varlığı ruhtur ve ruh ölümsüzdür,
ölümlü olan bedendir. Âşıklar, ölüm ve mezar konulu şiirlerini işlerken, İslami ahlakın
kurallarına uyulmasını öğütler. Dünyanın geçiciliğini anlatırlarken, gerçek ebedi mutluluğun
yollarını şiirlerinde dile getirirler. Âşıkların dini konulardaki bilgileri yüzeyseldir. Onlar
inançlı fakat mutaassıp değildirler, şiirlerinde Allah’ın birliğini, peygamberleri anlatırlar, din
ulularını sıralarlar. Ölüm korkunç ve korkulacak bir durum değil, her canlının, her insanın
yaşayacağı bir gerçeklik olarak dile getirilir. Dini bilgiler âşıklık geleneğinin aktardığı kalıp
bilgiler olarak alınıp tekrarlanır. Âşıklar ölümü daha çok yazgı çizgisinde yorumlayıp Allah’ın
mutlak egemenliği karşısında yapacak bir şeyin olmadığını, yaratanın her şeye gücünün
yettiğini söylerler. Çukurova ve Kıbrıs halk kültüründe ölüm olayının çevresinde toplanan,
ölümün çeşitli yanlarını vurgulayan, âşıkların şiirleri ve anonim ağıtlar ile âdet, inanış ve
uygulamalar halkın ölümle ilgili duygu, düşünce, tepki ve davranışlarına ışık tutmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Çukurova halk kültürü, Kıbrıs Türk halk kültürü, Âşık edebiyatı, ölüm.
Abstract
The notion of death is one of the themes which are handled in literature. Death is
handled with the Suf’s perception and according to Suf’s ideas soul immortality and eternity
are the infrastructure of the notion of death. What people do in the world in which people live
in, we are responsible for them in future life. People believe that they will face their sins or
good deeds in the future life. Meaning of death is not end of everything. Death is not dark
and unbeknown. On the contrary, death is the second life for people. The real existence is
soul and soul is immortal but body is mortal. In their poems which are related with death and
grave, Minstrel advices that people should obey to Islamic rules. Meanwhile minstrels tell
us life is temporary at the same time they tell people the way of eternal happiness. Minstrels’
religious knowledge is smattering. Although they are religious, they are bigoted. They
discuss the god, prophets and clergymen in their poems. Death is not a terrible situation. Each
living being will face the fact of death in minstrels’ poems. Religious information re?ects
minstrels’ tradition. According to Minstrels death is a faith and god has absolute dominance
on the universe. People cannot do anything against the dominance of god. In Çukurova’s
and Cyprus’s folk culture, there are a vast number of mistrials’ poems and laments which
emphasize death and some effects of death. Moreover, traditions, believes, practises which
are mentioned death and some effects of death shed light on people’s thoughts, re?ections
and behaviours.
Keywords
Çukurova Folk Culture, Cyprus Folk Culture, Minstrel Literature, death.