Bir Anomali Olarak Varidat: Şeyh Bedreddin’in Varidat’ının Felsef Boyutları
(Varidat As An Anomaly: Philisopical Dimensions of Sheikh Bedreddin’s Varidat
)
|
Yazar
|
:
Çetin Türkyılmaz
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
85
|
|
Sayfa |
:
123-140
|
 5849  2420
|
Özet
Bu yazıda Şeyh Bedreddin’in Varidat adlı eserindeki çeşitli düşüncelerin felsefî boyutları, bu düşüncelerin arka planında yer aldığı iddia edilen çeşitli düşünce akımlarının
görüşleriyle bağlantılı olarak ele alınmaktadır. Şeyh Bedreddin’in görüşlerinin temelini
oluşturduğu düşünülen Yeni Platonculuk akımının düşünceleri, Plotinos ve Sühreverdi’nin
eserlerinden hareketle ortaya konduktan sonra, Varidat’ın bu felsefeden birkaç kritik noktada ayrıldığına işaret edilmektedir. Öncelikle, Bedreddin’in Yeni Platonculuktan temel
farkı, bu akımın düşüncesine bütünüyle aykırı olarak, Tanrının bir görünümü olan bedenin hiçbir şekilde “kötü” olamayacağı düşüncesine dayanır. Ayrıca Sühreverdi’nin aksine,
Bedreddin varlık kavrayışında bütün aşkınlığı ortadan kaldırır. İkinci olarak, Bedreddin’in
Huruflikten ve materyalizmden etkilendiğini savunan yorumcuların iddialarını göz önünde tutarak Hurufliğin ve İbn Ravendi, El-Maarri’nin temsil ettiği materyalizm (Dehrîyyun)
akımının görüşleri ele alınmakta, Şeyh Bedreddin’in bu görüşlerle bağlantısı ve ayrıldığı
noktalara dikkat çekilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Yeni Platonculuk, Huruflik, Materyalizm, Spinoza, Tanrı-evren /
Abstract
This article deals with philosophical dimensions of various ideas in Sheikh Bedreddin’s
work Varidat in relation to those of various currents of thought that are claimed to underlie
Bedreddin’s work. First, Neo-platonist notions that are presumed to underpin Sheikh
Bedreddin’s views will be presented with reference to Plotinus and Sühreverdi’s works,
before pointing at several critical points that distinguish Varidat from the neo-platonist
philosophy. At frst, the basic difference between Bedreddin and Neo-platonism is based oa thought according to which a body that is a manifestation of God is never be “evil”. Besides,
contrary to Sühreverdi’s view, Bedreddin wants to get rid of all transcendent conception
of being in his thought. Secondly, considering those claims that Bedreddin was in?uenced
by the Hurif thought and materialism, the materialist standpoint (Dehrîyyun) represented
by İbn Ravendi, and El-Maarri will be discussed to show how Bedreddin’s vision ties in
and also differs from it.
Keywords
Neo-platonism, The Huruf thought, Materialism, Spinoza, God-nature