Osmanlı -Türk Edebiyatı Tarihyazımında Tanzimat’tan Bugüne Çağdaş Eleştirel Söylem
(Literary Criticism in the Ottoman-Turkish Literature: From Tanzimat to Republican Period
)
|
Yazar
|
:
Şeyda Başlı
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
|
Sayı |
:
85
|
|
Sayfa |
:
161-170
|
 6022  1538
|
Özet
Edebiyat eleştirisinin Tanzimat döneminden başlayarak yalnızca edebî alanı ilgilendiren bir edebî tür olmadığı, siyasi alanla çok yakın bir ilişki içinde olduğu dikkati
çekmektedir. Eleştiri etkinliğinin en belirgin özelliklerinden biri, edebiyat eleştirisinin
kendisinin modernleşmenin simgesine dönüşmüş olmasıdır. Bir diğer özellik ise, kuramsal bir çerçeveye dayanan “nesnel eleştiri”nin uzunca bir süre yerleşmemiş olması, edebiyat metinlerinin daha ziyade kişisel beğeni ile şekillenen öznel yargılar doğrultusunda
değerlendirilmesidir.Divan şiiri ile ilgili değerlendirmeler, edebiyat ile siyaset arasındaki
sınırların modernleşme bağlamında bulanıklaşmasının en açık gözlemlenebildiği alandır.
Divan şiiri ile ilgili Tanzimat döneminden başlayarak giderek basmakalıplaşan değer dü-
şürücü yargıların kaynağı araştırıldığında, bu iki özelliğin belirleyici olduğu görülmektedir. Divan şiirinin Osmanlı-Türk edebiyatı içinde olduğu gibi dünya edebiyatı içindeki
yerinin sağlıklı bir şekilde ortaya çıkarılmasının ise “nesnel eleştiri”nin gelişmesine bağ-
lı olduğunun altı çizilmelidir.
Anahtar Kelimeler
Edebiyat eleştirisi, Divan şiiri, oryantalizm, nesnel eleştiri, öznel eleştiri.
Abstract
Literary criticism has always been based on the literary realm as well as the political
realm since the Tanzimat period. The frst feature of the literary criticism in the OttomanTurkish literature is the transformation of itself into a symbol of modernization. Still
another feature is that “formal/objective criticism” has not been well established as a
critical approach for a long time. Literary texts, therefore, have been usually evaluated
on the basis of personal judgements rather than objective theoretical criteria. The critics
on Divan poetry seem to be an area where boundaries between the literary and political realms are the most blurred. The source of devaluing judgements, which have been
repeated since the Tanzimat period and turned into stereotypical expressions, on Divan
poetry are mostly shaped by these two features of literary criticism. To defne, however,
the position of Divan poetry not only in the Ottoman-Turkish but also in the world literature in a rightful way, it is necessary to foster “formal/objective criticism” in the feld
of literary criticism.
Keywords
literary criticism, Divan poetry, orientalism, formal/objective literary criticism, subjective