1930’lar Aydının Gözünden Devrim İdeolojisi*• Şevket Süreyya Aydemir’in Perspektifinden Kemalizm
(Ideology of Revolution from the Perspectives of 1930s’ Intellectuals Kemalism from the Perspective of Şevket Süreyya Aydemir
)
|
Yazar
|
:
Hayriye Gürbüz
|
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
|
Baskı Yılı |
:
2018
|
|
Sayı |
:
93
|
|
Sayfa |
:
13-33
|
 6016  2398
|
Özet
Osmanlıdan Cumhuriyete değin devleti merkez alarak var olabilmiş Türk aydını, 1930’larda
“Devlet nasıl kurtulur?” sorusundan “Devlet nasıl varlığını devam ettirir ve nasıl modernleşir?” sorusuna
geçmiş ve kendisine yüklediği misyonla siyasi iktidarı yönlendirmeye çalışmıştır. Bu yönlendirme siyasi
iktidara muhalif aydın figürü çizerek gerçekleşebileceği gibi, siyasi iktidarı destekleyici, olumlayıcı bir
tavırla da gerçekleştirilebilecektir.
1930’ların öncü hareketlerinden Kadro dergisi ve bu derginin ideoloğu Şevket Süreyya, siyasi
iktidarı olumlayarak yönlendirme yolunu seçmiş ve devrimin ideolojisi Kemalizmi bu bakış açısı ile
yorumlamıştır. Ancak 1930lar aydınının devrim için uygun gördüğü ideolojinin Kemalizm ile birebir
örtüştüğünü söylemek de güçtür. Devlet odaklı, devletin memuru, devlet kapısında yetişmiş olan Türk
aydını, küçük nüanslarla da olsa kendi farklılığını ortaya koymaktadır.
Bu makale küçük nüansları 1930’larda ortaya koyan, 1960’lara geldiğinde nüansları giderek
artan Şevket Süreyya Aydemir’e odaklanmaktadır. 1930’lar ve 1960’lar arasındaki fark ise 1960’larda
varlık nedeninin siyasi iktidara bağlı olmamasıdır. Şevket Süreyya özelinde Türk aydını, 1930’larda
siyasi iktidarın çizdiği sınırlar içerisinde var olabilmekte, bu dar hayat sahasında hem siyasi iktidara
hem halka yol göstermeye çalışmaktadır. Ancak, Kemalizmi sorgulamaktan kaçınmasına rağmen
Türk aydını eleştiricidir. Şevket Süreyya da siyasi iktidarla kurduğu sınırlı ortaklığa rağmen eleştirel
düşünceye sahiptir ve devrim için öngördüğü ideoloji Kemalizm ile birebir örtüşmemektedir. Bu
örtüşmeme halinin en belirgin olduğu yerler milliyetçilik, halkçılık ve devletçilik ilkeleridir.
Anahtar Kelimeler
Şevket Süreyya Aydemir; Kemalizm; devrim; ideoloji; aydın
Abstract
Turkish intellectuals who has survived by taking the “state” as a pivot from Ottoman Empire
till the Republic has switched to the questioning of “How does the state continue its existence and
how does it modernize itself?” in 1930s from “How is the state established?” and tried to govern the
political power with this mission attached themselves. This governance could be occurred by drawing
of a dissent intellectualist figure to the political power or with a supportive and favorable manner of
political power.
Kadro journal which is a pioneer movement of the 1930s and its ideologist Şevket Süreyya chosen
to govern political power with supportive manner and interpreted the Kemalism-ideology of revolution
from this perspective. However, it is also difficult to say that the revolution ideology of 1930s overlaps
directly with Kemalism. Turkish intellectual who is trained at the state, an officer at the government and
state-oriented, reveal its own differences even with small nuances.
This article focuses on Şevket Süreyya Aydemir, who revealed these small nuances in 1930s with
further growing nuances in 1960s. The difference between the 1930s and 1960s is that in the 1960s the
reason for existence did not depend on political power. Turkish intellectual, specific to Şevket Süreyya,can exist within the boundaries drawn by political power in the 1930s, was trying to lead both political
power and the public in this narrow living area. However, the Turkish intellectuals were critical despite
their avoidance of criticism of Kemalism. Şevket Süreyya had critical thoughts despite the limited
partnership with political power and his ideology for the revolution did not coincide with Kemalism.
The places where this non-overlap is most obvious are the principles of nationalism, populism and
etatism.
Keywords
Şevket Süreyya Aydemir; Kemalism; revolution; ideology; intelelctual